Από τη φιλοσοφία της δραστικής χειρονομίας, εκεί μετά το 1965, ο Κεσσανλής οδηγείται στη mec art, στην αναδόμηση της εικόνας με φωτομηχανικά μέσα. Οι πρώτες 'Φαντασμαγορίες' ή σκιές πήραν τη μορφή κινέζικων σκιών πάνω σε χαρτιά ή τσαλακωμένα πανιά.
Η μέθοδος, που υπήρξε αντικείμενο μιας εξαιρετικά λεπτομερούς εστίασης, αποτελεί ένα συνδυασμό θεάτρου σκιών και διαφορετικών οπτικών γωνιών. Πίσω από ένα διαφανές πανί, οι ανθρώπινες μορφές παίρνουν θέση κάτω από το φως προβολέων: οι στάσεις, οι χειρονομίες και οι μορφές που εγγράφονται σ' αυτή την οθόνη, φωτογραφίζονται από το δημιουργό, ο οποίος, ποικίλλοντας την ένταση του φωτός, επιτυγχάνει μιαν απεριόριστη κλίμακα φωτοσκιάσεων και αλλοιώσεων των περιγραμμάτων. Η εικόνα που έτσι επιτυγχάνεται, αναπαράγεται σε μεγέθυνση πάνω σε ευαισθητοποιημένο πανί.
Η παρέμβαση του Νίκου είναι διπλή: επενεργεί πάνω στη δομή της εικόνας, τροποποιώντας τις αξίες του φωτισμού, κι επιλέγει τις στιγμές της αποτύπωσης του ενός ή του άλλου στιγμιότυπου.

Οι «φαντασμαγορίες» δεν είναι καρπός κάποιου τεχνάσματος, αλλά μόνο της απλής διαπίστωσης μιας χειρονομιακής και πλαστικής κατάστασης. Βεβαίως, οι δευτερεύουσες παραπομπές δεν λείπουν: το μυαλό μας πηγαίνει (και πρώτα - πρώτα του ίδιου του Νίκου) στο κινέζικο θέατρο σκιών, σε νεραϊδό-ιστορίες με μαγικές λυχνίες, στα κατορθώματα του Καραγκιόζη, στο ελληνικό λαϊκό θέατρο σκιών, σ' όλα αυτά τα εφευρήματα της φαντασίας, σ' όλες αυτές τις φωτεινές φιγούρες που αναδύονται από το σκοτάδι. Mε δυο λόγια, σ' αυτή την ταραχώδη ενσάρκωση των μυστηρίων για τα οποία η Δύση ανέκαθεν ζήλευε την Ανατολή.
Το βλέμμα του Νίκου είναι αυτό του ψυχολόγου που σας συλλαμβάνει σε μια παγίδα, σε μια χειρονομία, για να μην πούμε: σε μια λέξη. Δε χρειάζονταν δίχως άλλο περισσότερη ευαισ8ησία ο Rembrandt ή ο Van Dyck για ν' αδράξουν τη λάμψη ενός χαμόγελου ή το αυλάκι μιας ρυτίδας.

Το ανθρώπινο μήνυμα είναι εδώ και εκδηλώνεται με τον δικό του τρόπο- το «κλικ» δημιουργείται αναπόφευκτα, και πρέπει να πω ότι η επικοινωνία είναι ιδιαιτέρως συγκινητική μέσα στην αποτελεσματικότητά της.
Αυτός ο Προμηθέας της ηλεκτρικής φωτιάς εκφράζεται με το φως, χειρίζεται τους προβολείς σαν πινέλα. Πλάθει τις μορφές του, τις καταγράφει, τις αναπαράγει μεγεθυμένες.
PIERRE RESTANY