Η συμβολή του Mies Van Der Rohe στη σύγχρονη αρχιτεκτονική βρίσκεται περισσότερο στην επεξεργασία των βασικών ιδεών του Διεθνούς Στιλ, παρά στην ανάπτυξη των τυπικών και των κατασκευαστικών του δυνατοτήτων. Ο Van Der Rohe έδωσε αρχιτεκτονική έκφραση στις έννοιες του De Stijl και ιδιαίτερα του Mondrian.

Οι σημαντικότερες επιρροές του Van Der Rohe ήταν το πατέρας του, στον οποίο οφείλει τον σεβασμό του για την καλή δουλειά, έπειτα ο Peter Behrens, στο σχεδιαστήριο του οποίου εργάσθηκε για τρία χρόνια και τέλος ο Frank Lloyd Wright, η έκθεση των έργων του οποίου το 1910 στο Βερολίνο ήταν μια δυσάρεστη αλλά συγκλονιστική εμπειρία. Από τον Wright ο Mies Van Der Rohe κέρδισε την αίσθηση της ανοικτής και ελεύθερης ροής του χώρου και τον κυρίαρχο χαρακτήρα των οριζόντιων αξόνων των πρώτων του κτιρίων. Η αρχιτεκτονική του πήρε στοιχεία όχι μόνο από το πασίγνωστο εργοστάσιο τουρμπινών του Behrens, αλλά και από το εργοστάσιο Fagus, του Gropius, του 1911, με την τολμηρή υιοθέτηση του γυάλινου τοίχου. Ο Gropius εργάσθηκε επίσης στο γραφείο του Behrens μεταξύ 1907-10, και η φιλία μεταξύ Gropius και Van Der Rohe, που άρχισε εκεί, συνεχίσθηκε.

Μέχρι και το τέλος του πρώτου παγκόσμιου πολέμου το στιλ του Van Der Rohe έμεινε σχεδόν συμβατικά νεοκλασικό. Τότε, μετά την μακροχρόνια διακοπή κάθε οικοδομικής δραστηριότητας λόγω του πολέμου, ο Van Der Rohe στράφηκε σε έναν αγχώδη και πολύπλευρο πειραματισμό, χαρακτηριστικό της Σχολής του Βερολίνου. Μετά το 1919, οι περισσότερες από τις νέες ιδέες που είχαν εκκολαφθεί στην τέχνη στη διάρκεια του πολέμου άρχισαν να συγκλίνουν στο Βερολίνο, που έγινε μια από τις πρωτεύουσες της τέχνης και τις αρχιτεκτονικής. Οι ιδέες αυτές περιλάμβαναν τη Γερμανική παράδοση του εξπρεσιονισμού, τον ρώσικο σουπερματισμό και κονστρουκτιβισμό, το Ολλανδικό De Stijl και τον διεθνή ντανταϊσμό, ενώ είχε αποκατασταθεί επίσης η επαφή με τους Γάλλους κυβιστές και τους Ιταλούς φουτουριστές. Τέλος, η σχολή Bauhaus που δημιουργήθηκε από τον Gropius στη Βαΐμάρη βρισκόταν σε στενή επικοινωνία με το Βερολίνο.

Το 1919 και 1921 ο Mies Van Der Rohe ολοκλήρωσε δύο σχέδια ουρανοξυστών, οι οποίοι, αν και δεν υλοποιήθηκαν ποτέ, αποτέλεσαν τη βάση της μεγάλης φήμης του. Το ένα σχέδιο είχε τριγωνική κάτοψη, ενώ η κάτοψη του δεύτερου ήταν ένα ελεύθερο σχέδιο από κυματιστές καμπύλες, το γυάλινο κέλυφος του οποίου ήταν η τολμηρότερη ως τότε σύλλήψη ενός αποκλειστικά γυάλινου περιβλήματος, που στηρίζεται σε ένα σκελετό που περιλαμβάνει τους ανελκυστήρες και άλλους χρήσιμους χώρους. Κανένα ανάλογο σχέδιο ουρανοξύστη ή άλλου κτιρίου δεν υλοποιήθηκε για τουλάχιστον τριάντα ή σαράντα χρόνια. Το κεντρικό στοιχείο στο σχέδιο του Van Der Rohe ήταν η έμφαση στις ιδιότητες του γυάλινου περιβλήματος, και ιδιαίτερα της αντανάκλασης του περιβάλλοντος χώρου πάνω στους κυματιστούς τοίχους, που έκρυβε τη δομή του σκελετού και τη διαρρύθμιση των εσωτερικών χώρων. Το σχέδιο ανήκε ακόμη στο πεδίο του οραματισμού, αλλά ήταν προφητικό για τις μεταγενέστερες λύσεις στην κατασκευή ουρανοξυστών.

Το 1930 ο Mies Van Der Rohe έγινε διευθυντής της σχολής Bauhaus, αλλά δεν του δόθηκε η ευκαιρία να προωθήσει το πρόγραμμά του. Αφού μεταφέρθηκε από το Dessau στο Βερολίνο, τον ίδιο χρόνο, η σχολή άρχισε να αντιμετωπίζει τρομακτικές πιέσεις από τους ναζί, οι οποίοι τελικά την έκλεισαν το 1933. Το 1937, βλέποντας τα περιθώρια εργασίας στην Γερμανία να στενεύουν για αυτόν απελπιστικά, έφυγε για της Ηνωμένες Πολιτείες, όπου μπόρεσε, στις τελευταίες δεκαετίες της ζωής του, να υλοποιήσει, με μια σειρά μεγάλων έργων, το μεγαλοφυές στιλ που είχε δείξει στα σχετικά λίγα κτίρια που μπόρεσε να ολοκληρώσει στην Ευρώπη.

Ο Mies Van Der Rohe πέθανε στις 19 Αυγουστου του 1969

 

 

Βιβλιογραφία:

Σημειώσεις Χρήστου Μιχαλόπουλου. Ιστορικός τέχνης.