Geometrical Composition - 1916
O Theo Van Doesburg γεννήθηκε στις 30 Αυγούστου του 1883 στη Ουτρέχτη, της Ολλανδίας. Το χριστιανικό του όνομα ήταν Emil Marie K?pper. Ήταν γιος του φωτογράφου Wilhelm K?pper και τις Henrietta Catherina Margadant. Μετά από μια σύντομη εκπαίδευση στο τραγούδι αποφάσισε να γίνει ζωγράφος. Θεωρούσε τον πατριό του Theodorus Doesburg, ως τον φυσικό του πατέρα και για αυτό τον λόγο τα πρώτα του έργα τα υπέγραφε ως Theo Doesburg. Στα οποία πρόσθεσε αργότερα το Van.
Composition X - 1918
O Theo Van Doesburg, ήταν κινητήρια δύναμη για τον σχηματισμό και την ανάπτυξη της ομάδας De Stijl. Στα δύο χρόνια της στράτευσης του (1914-16), ο Doesburg μελέτησε τη νέα πειραματική και γλυπτική, και εντυπωσιάστηκε ιδιαίτερα από τη μελέτη του Kandinsky με τίτλο «Το πνευματικό στην τέχνη», η οποία έγινε γι' αυτόν κάτι σαν ευαγγέλιο. Το 1916 πειραματιζόταν με την ελεύθερη αφαίρεση, στο ύφος του Kandinsky, όπως και με μοτίβα του κυβισμού, αλλά βρισκόταν ακόμη στην αναζήτηση του δικού του δρόμου, τον οποίο βρήκε με τη σύνθεση «Χαρτοπαίκτες», βασισμένη στον Cezanne, με τις μορφές απλοποιημένες σε ένα σύνολο γεωμετρικών σχημάτων, που αναλύονται σε τρίγωνα, με χρώματα επίπεδα και περιορισμένα, αν και όχι στο βαθμό τις απόλυτης απλότητας. Στη διάρκεια του 1918 και 1919, γοητευμένος από τις μαθηματικές συνέπειες της νέας αυτής αφαίρεσης , ο Van Doesburg εξερεύνησε τις δυνατότητες των γραμμικών δομών.Γι α ένα διάστημα ο Mondrian βρέθηκε κάτω από την επιρροή της γόνιμης φαντασίας του Van Doesburg. Στην περίοδο που οι καλλιτέχνες εργάστηκαν μαζί, στο πλαίσιο της συνεργασίας της ομάδας De Stijl, μεταξύ 1917 και 1919, είναι εξαιρετικά δύσκολο να βρούμε ποιός επηρεάστηκε από ποιον. Τόσο ο Mondrian και ο Van Doesburg, όσο και ο συνάδελφός τους Van Der Leck, τρεφόταν ο ένας από τον άλλο. Μόνο το 1920 θα άρχιζαν να κινούνται και πάλι προς διαφορετικές κατευθύνσεις.
Μετά τον πόλεμο ο Van Doesburg συνέχισε να είναι ο πιο ένθερμος προπαγανδιστής των αρχών του De Stijl, με συχνά ταξίδια και διαλέξεις. Άσκησε μεγάλη επιρροή πάνω σε σπουδαστές, όπως σε μερικούς από τη σχόλη του Bauhaus της Βαϊμάρης, καθώς και σε καλλιτέχνες από το Βερολίνο και αλλού. Από μια σειρά ποιημάτων που εξέδωσε κάτω από το ψευδώνυμο I.K. Bonset, έγινε φανερό το ζωηρό ενδιαφέρον του για τον Ντανταϊσμό. Επιπλέον, πραγματοποίησε μια περιοδεία, μαζί με τον Kert Schwitters, σε όλη την Ολλανδία προπαγανδίζοντάς τον.
Cafe L Aubette - 1925
Τα ενδιαφέροντα του Theo Van Doesburg δεν έρχονταν σε σύγκρουση με τη ζωγραφική του και συνέχισε να ακολουθεί τις αρχές του νέο-πλαστικισμού, μέχρι τη δημοσίευση του βιβλίου του «Θεμελιώδεις αρχές της νέας τέχνης» το 1924. Τότε άρχισε να απομακρύνεται το αυστηρά οριζόντιο-κατακόρυφο μοτίβο του Mondrian και να εισάγει διαγώνιες γραμμές. Η αίρεση αυτή προκάλεσε την παραίτηση του Mondrian από την ομάδα De Stijl. Σε ένα μανιφέστο στο περιοδικό De Stijl, το 1926, ο Van Doesburg ονόμασε τη νέα αυτή προσέγγιση Ελεμενταρισμό, υποστηρίζοντας ότι η απόκλιση των σχημάτων από την κατακόρυφο επανεισάγει στη ζωγραφική το στοιχείο της έκπληξης, της αστάθειας και του δυναμισμού. Με τις τοιχογραφίες του στο Caf? L' Aubette, στο Στρασβούργο (που διακόσμησε μαζί με τους Arp και Sophie Taeuber-Arp), ο Van Doesburg έδωσε μια μοναδική έκφραση των αρχών του ελεμενταρισμού. Τα τολμηρά χρωματισμένα ορθογώνια έχουν μια κλίση 45 μοιρών και περιβάλλονται από την οροφή και τη βάση του τοίχου. Κατά μήκος της αίθουσας υπάρχει ένας εξώστης με σκάλα στη μία του άκρη, που προσθέτει στο μοτίβο έναν οριζόντιο και ένα διαγώνιο άξονα. Τα ορθογώνια που κόβονται εμφανίζονται ως τρίγωνα ή ακανόνιστα γεωμετρικά σχήματα. Στους ελεμενταριστίκους πίνακες του ο Van Doesburg προσπαθεί συνειδητά να αντικαταστήσει τον ενοποιημένο και ερμητικά κλειστό κόσμο του Mondrian με μια αποσπασματική και επεκτεινόμενη δομή.
Στα τέλη Φεβρουαρίου του 1931 , αναγκάστηκε να μεταβεί στο Νταβός της Ελβετίας λόγω προβλημάτων υγείας, τα οποία όμως δεν ξεπεράστηκαν και στις 7 Μαρτίου του 1931 πέθανε από καρδιακή προσβολή.
Βιβλιογραφία:
Σημειώσεις Χρήστου Μιχαλόπουλου, ιστορικός τέχνης.
