Δευτέρα, 15 Ιουλίου 2013 13:45

Το "Σπίτι" του Ελύτη VS το Σπίτι του Παλαμά...

Γράφτηκε από τον 

     Πολύ ενθαρρυντική υπήρξε εν μέσω οικονομικής καταιγίδας η είδηση για το «σπίτι του Οδυσσέα Ελύτη» που πρόκειται να δημιουργηθεί σε διώροφο κτήριο επί των οδών Διοσκούρων 4 και Πολυγνώτου 7 στην Πλάκα. Κάθε νέα είδηση που αφορά την δημιουργία ενός νέου πόλου πολιτισμού σε ξεχασμένες δυστυχώς γειτονιές της Αθήνας, το μόνο που μπορεί να προκαλέσει είναι ελπίδα και προσμονή για το τελικό αποτέλεσμα. Το «Σπίτι του Ελύτη», που καμία σχέση δεν έχει με το πραγματικό σπίτι όπου διέμενε ο ποιητής, θα στεγαστεί σε ένα κτήριο που στην αρχική του μορφή περιελάμβανε δυο ανεξάρτητες κατοικίες και μέχρι πρότινος στέγαζε το Κέντρο Συντήρησης Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο είχε ρημάξει εξαιτίας του σεισμού του 1999.

  Ουσιαστικά μιλάμε για μια πιστή αναπαράσταση του γραφείου του ποιητή με τα αυθεντικά έπιπλα του. Θα υπάρξουν επιπλέον ειδικά διαμορφωμένοι χώροι έκθεσης των πρώτων εκδόσεων του, έργων ζωγραφικής και μεταφρασμένων κειμένων του. Θα αξιοποιηθούν οι δυνατότητες που παρέχουν οι νέες τεχνολογίες προκειμένου οι επισκέπτες να αποκτήσουν μια πλήρη εικόνα για την προσωπικότητα και το έργο του σπουδαίου νομπελίστα. Τέλος, θα υπάρξει βιβλιοπωλείο και χώρος με πλούσιο αρχειακό υλικό που σχετίζεται με τον Οδυσσέα Ελύτη και την εποχή του. Η αίθουσα εκδηλώσεων και το καφέ θα ολοκληρώσουν την διαμόρφωση του χώρου μετατρέποντας τον σε έναν σύγχρονο χώρο πολιτισμού και ψυχαγωγίας.

     Για την Πλάκα, το να δημιουργούνται νέοι χώροι Πολιτισμού είναι κάτι το άκρως ενθαρρυντικό την στιγμή που τα τελευταία χρόνια η συγκεκριμένη περιοχή είχε αφεθεί στο έλεος της κρατικής αδιαφορίας, των σκουπιδιών, των graffiti και των βανδαλισμών. Αρκεί οι νέοι αυτοί χώροι να δημιουργούνται σεβόμενοι τους παλαιότερους. Και εξηγούμαι. Λίγα μέτρα μακριά από το «Σπίτι» του Ελύτη, υπάρχει ένα άλλο, πραγματικό σπίτι (και όχι πρώην διοικητικό κτίριο), ξεχασμένο από τον χρόνο και ανέγγιχτο από τις πολιτιστικές ανησυχίες της Πολιτείας. Ένα σπίτι ενός επίσης ξεχασμένου μας ποιητή, του Κωστή Παλαμά. Το κτήριο αυτό βρίσκεται στην οδό Περιάνδρου 5 και αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα αρχιτεκτονικής νεοκλασικού αστικού σπιτιού του Μεσοπολέμου. Στο κτήριο αυτό ο Κωστής Παλαμάς άφησε την τελευταία του πνοή στις 27 Φεβρουαρίου 1943, εν μέσω Γερμανικής Κατοχής. Το κτήριο επί δεκαετίες παραπαίει, βρίσκεται ερειπωμένο και σε ετοιμόρροπη κατάσταση, με μια μόνο υπέρθυρη επιγραφή να θυμίζει ότι «στο σπίτι αυτό πέθανε ο εθνικός μας ποιητής Κωστής Παλαμάς»...Ο ημερήσιος Τύπος, πολιτιστικοί και επιμορφωτικοί φορείς έχουν ασχοληθεί πολλές φορές με την κατάντια του συγκεκριμένου σπιτιού, χωρίς ποτέ όμως η απλή καταγγελία να εξελιχθεί σε δράση και ουσιαστική πολιτική από τους υπεύθυνους κρατικούς αξιωματούχους.

       Συγκρίνοντας τις δυο περιπτώσεις, ένας απλός συλλογισμός μού γεννήθηκε: Με ποια λογική η Πολιτεία αποφασίζει την δημιουργία από το μηδέν ενός κατ'όνομα «Σπιτιού» ενός μεγάλου μας ποιητή και την ίδια στιγμή, λίγα μόλις μέτρα μακριά από αυτό, ένα άλλο ιστορικό κτήριο, το πραγματικό σπίτι ενός άλλου μεγάλου μας ποιητή, να παραπαίει περιμένοντας επί δεκαετίες την ευαισθησία της Πολιτείας μήπως και φιλοτιμηθεί κανείς και αποτρέψει την καταστροφή του; Δεν έχω καμία μα καμία αντίρρηση στο να δημιουργηθεί ένας χώρος πολιτισμού όπου ο επισκέπτης θα μπορεί να εξετάσει το έργο του Οδυσσέα Ελύτη, να έλθει πιο κοντά με την γενιά του 30' και να γνωρίσει την ποίηση και την ζωγραφική του. Πόσο μάλλον αν αυτός ο χώρος ενταχθεί υπό την αιγίδα και την διοικητική μέριμνα του Μουσείου Μπενάκη, το οποίο αποτελεί και τον θεματοφύλακα της Γενιάς του 30', γενιά στην οποία ανήκει και ο Ελύτης. Όμως θεωρώ ανεπίτρεπτο αλλά και τραγική ειρωνεία να μετατρέπεις από το μηδέν έναν χώρο σε "Σπίτι" ενός σπουδαίου ποιητή και την ίδια στιγμή ένα κτήριο-πραγματικό σπίτι (και σύμβολο αν θέλετε μιας άλλης εποχής), ενός άλλου σπουδαίου ποιητή μας, λίγα μόλις βήματα μακριά, να περιμένει μοιραία την ώρα να κατεδαφιστεί από τον χρόνο και τις μπουλντόζες.

     Άμεση προτεραιότητα, κατά τη γνώμη μου, θα πρέπει να είναι να αποκατασταθεί το σπίτι όπου πέθανε ο Κωστής Παλαμάς και παράλληλα να εξευρεθούν χρήματα και για την δημιουργία του "Σπιτιού" του Οδυσσέα Ελύτη. Δεν μπορούμε να δημιουργούμε από το μηδέν πολιτιστικούς χώρους και να τους βαφτίζουμε όπως θέλουμε και την ίδια στιγμή να αφήνουμε να παραπαίουν χώροι όπου έζησαν και πέθαναν σπουδαίοι ποιητές και άνθρωποι των γραμμάτων μόνο και μόνο επειδή στερούμεθα ιστορικής γνώσης. Πρέπει να μπουν προτεραιότητες επιτέλους στην πολιτιστική μας πολιτική και να μην ξεφυτρώνουν συνεχώς εγχειρήματα και ιδέες χωρίς προηγούμενη εξέταση τόσο του χώρου στον οποίο ανεγείρονται όσο και της ιστορικής στιγμής και των συνθηκών στο πλαίσιο των οποίων αυτά επιχειρούνται. Αδυνατώ να πιστέψω ότι δόθηκε το «οκ» για έναν τέτοιο «Σπίτι» όταν την ίδια στιγμή το σπίτι του Κωστή Παλαμά λίγα μέτρα πιο κάτω παραμένει επί δεκαετίες ημικατεστραμμένο. Δυστυχώς αδυνατώ...

                                              images

Έκθεση εικόνων


Όμηρος Δ. Τσάπαλος

Είμαι απόφοιτος Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Συνέχισα τους σπουδές μου σε μεταπτυχιακό επίπεδο στο γνωστικό αντικείμενο της Πολιτικής Επικοινωνίας και των Cultural Industries στο London School of Economics με υποτροφία του Ιδρύματος Αλέξανδρος Ωνάσης και της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών. Επόμενο βήμα μου η εκπόνηση διδακτορικής διατριβής στο ζήτημα της άσκησης εξωτερικής πολιτικής για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα. Ασχολούμαι συστηματικά είτε μέσω αρθρογραφίας, είτε μέσω επιστημονικών εργασιών με ζητήματα πολιτιστικής διπλωματίας και διαχείρισης πολιτιστικών πόρων. Κάτοχος Αριστείου Πολιτικών Επιστημών.