«EVEREADY HARTON ΙΝ BURIED TREASURE» (1929)
Το πρώτο ενήλικο καρτούν διαρκούσε εφτά λεπτά, ήταν πορνογραφικό και εικονογραφούσε τις κωμικές σεξουαλικές περιπέτειες ενός άντρα με τεράστιο πέος. Ανάμεσα στις ανομολόγητα τολμηρές για την εποχή σκηνές του βουβού καρτούν συναντάμε μια ομοφυλοφιλική συνουσία, μια γυναίκα που αυτο-ικανοποιείται με τη χρήση ερωτικού εργαλείου και μια πράξη κτηνοβασίας. Η ταινία δεν φέρει σκηνοθετική υπογραφή και φημολογείται ότι οι κόπιες χρειάστηκε να φυγαδευτούν στην Κούβα προκειμένου να γίνει εκεί κρυφά η επεξεργασία τους. Προβλήθηκε σε underground κινηματογραφικά φεστιβάλ και σε ιδιωτικά πάρτι. Σήμερα, με λίγη υπομονή, μπορεί κανείς να την βρει στο Διαδίκτυο.
«Η ΦΑΡΜΑ ΤΩΝ ΖΩΩΝ» (1954)
Το πρώτο βρετανικό κινούμενο σχέδιο που προβλήθηκε ποτέ εκτός των συνόρων της χώρας του διασκεύαζε υποδειγματικά το ομώνυμο αλληγορικό βιβλίο του Τζορτζ Οργουελ και, παρ' όλο που η αισθητική του βρισκόταν κοντά στα οικογενειακά θεάματα της Ντίσνεϊ, η ενήλικη θεματική του απείχε πολύ από αυτά. Οσο κι αν ακούγεται εξωφρενικό η ταινία χρηματοδοτήθηκε από την αμερικανική CIA, όταν τα μέλη της θεώρησαν ότι ο αλληγορικός χαρακτήρας του βιβλίου μπορούσε να χρησιμεύσει ως αντι-κομμουνιστική προπαγάνδα!
«ΧΙΛΙΕΣ ΚΑΙ ΜΙΑ ΝΥΧΤΕΣ» (1969)
Αρκετές πρωτιές κατέχει η διασκευή του Ιτσι Γιαμαμότο στο ομώνυμο και διασημότερο, ίσως, έργο της αραβικής λογοτεχνίας. Ηταν το πρώτο μεγάλου μήκους φιλμ κινουμένων σχεδίων που έγινε στην Ιαπωνία, το πρώτο ενήλικο καρτούν που παρήχθη ποτέ σε αυτή τη χώρα, το πρώτο που περιείχε σκηνή λεσβιακού σεξ. Τέσσερα χρόνια μετά, ο ίδιος σκηνοθέτης υπέγραφε την περίφημη «Belladonna», ένα από τα ελάχιστα γνήσια avant garde και ψυχεδελικά καρτούν του σινεμά.
«ΦΡΙΤΖ Ο ΠΟΝΗΡΟΓΑΤΟΣ» (1972)
Στις αρχές της δεκαετίας του '70 ο σχεδιαστής Ραλφ Μπάκσι εγκατέλειπε οριστικά την τέχνη του παιδικού καρτούν, δηλώνοντας πως έβρισκε γελοίο «το να ζωγραφίζω πεταλούδες να πετούν πάνω από ένα ανθισμένο λιβάδι, την ίδια ώρα που αμερικανικά αεροσκάφη βομβαρδίζουν το Βιετνάμ». Ιδρυσε το δικό του εναλλακτικό στούντιο και σκηνοθέτησε το πιο εμπορικό, ανεξάρτητο φιλμ του είδους, που υπολογίζεται ότι έχει συγκεντρώσει 190 εκατ. δολάρια σε εισπράξεις. Διασκευή στο προκλητικό ομώνυμο κόμικ του Ρόμπερτ Κραμπ, το «Φριτζ ο Πονηρόγατος» ήταν μια ώριμη κριτική της πολιτικο-κοινωνικής κατάστασης που επικρατούσε τότε στην Αμερική, φιλοξενήθηκε μάλιστα στο Φεστιβάλ των Κανών.
«ΑΓΡΙΟΣ ΠΛΑΝΗΤΗΣ» (1973)
Από τις πιο πρωτότυπες ταινίες στο είδος της η φιλόδοξη αυτή συμπαραγωγή μεταξύ Γαλλίας και Τσεχοσλοβακίας, αποτελούσε πνευματικό τέκνο του σουρεαλιστή καλλιτέχνη Ρολάν Τοπόρ και του σκηνοθέτη Ρενέ Λαλού, οι οποίοι τοποθετούσαν στις παραισθησιογόνες εικόνες τους μια φουτουριστική αλληγορία φαντασίας, την οποία πολλοί εξέλαβαν ως σχόλιο πάνω στη σοβιετική εισβολή στην Τσεχοσλοβακία. Η ταινία κατέκτησε το Ειδικό Βραβείο της κριτικής επιτροπής του Φεστιβάλ των Κανών.
«HEAVY METAL» (1981)
Εμπνευσμένο από χαρακτήρες και ιστορίες φαντασίας που δημοσιεύτηκαν στο ομώνυμο δημοφιλές γαλλικό περιοδικό κόμικς και χρηματοδοτημένο από μεγάλο αμερικανικό στούντιο, το βίαιο και σεξουαλικά φορτισμένο φιλμ κινουμένων σχεδίων με τη σαδομαζοχιστική εικονογράφηση και το εκκωφαντικό χαρντ ροκ σάουντρακ γνώρισε μεγάλη απήχηση. Αρχικά στο νεανικό κοινό του '80 και μετέπειτα σε ένα μεταμεσονύκτιο κύκλωμα προβολών.
«ΟΤΑΝ ΦΥΣΑΕΙ Ο ΑΝΕΜΟΣ» (1986)
Ζευγάρι ηλικιωμένων (με τις φωνές των σπουδαίων βρετανών ερμηνευτών Πέγκι Ασκροφτ και Τζον Μιλς) έρχεται αντιμέτωπο με την πραγματικότητα ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος σε αυτό το γλυκόπικρο και συγκινητικό βρετανικό φιλμ. Ντυμένο μουσικά από τον Ρότζερ Γουότερς των Πινκ Φλόιντ, τους Τζένεσις και τον Ντέιβιντ Μπόουι, το ευαίσθητο δημιούργημα του Τζίμι Μουρακάμι υπήρξε μια από τις ελάχιστες ευρωπαϊκές ταινίες κινουμένων σχεδίων που προξένησαν παγκοσμίως αίσθηση.
«ΑΚΙΡΑ» (1988)
Ορόσημο του γιαπωνέζικου κινουμένου σχεδίου φαντασίας και της κυβερνοπάνκ κουλτούρας, η ταινία του Κατσουχίρο Οτόμο στοίχισε ένα εκατομμύριο δολάρια, ποσό-ρεκόρ για κινηματογραφικό καρτούν, και χρησιμοποίησε στις εικόνες του τον επίσης ασύλληπτο αριθμό των 327 διαφορετικών χρωμάτων, 50 από τα οποία δημιουργήθηκαν για τις ανάγκες της ταινίας. Αντι-εξουσιαστική παραβολή, υπερβίαιο μελλοντολογικό όραμα, το εκθαμβωτικό «Ακίρα» αποτελεί την πιο διάσημη εξαγωγή των ιαπωνικών καρτούν Manga στον υπόλοιπο κόσμο.
«GHOST ΙΝ ΤΗΕ SHELL» (1995)
Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες ταινίες του φανταστικού προήλθε κατά γενική ομολογία από τον χώρο των ενήλικων κινουμένων σχεδίων. Από τους πρωτεργάτες του είδους, ο Ιάπωνας Μαμόρου Οσι επινόησε μια φουτουριστική δυστοπία, στην οποία η βίαιη και έντονα ερωτική εικονογράφηση συναντούσε έναν σύνθετο στοχασμό πάνω στην ανθρώπινη φύση. Η σταδιοδρομία της ταινίας στα ταμεία υπήρξε αμελητέα, όμως αμέτρητοι θεατές την ανακάλυψαν αργότερα σε βίντεο και dvd.
«SOUTH PARK: BIGGER, LONGER AND UNCUT» (1999)
Το κινηματογραφικό αδερφάκι της ριζοσπαστικής τηλεοπτικής σειράς των Τρέι Πάρκερ και Ματ Στόουν αποτελεί μια πιο αθυρόστομη και βέβηλη εκδοχή του σίριαλ. Καυτηριάζει την αμερικανική υποκρισία, τα ρατσιστικά στερεότυπα, τη θρησκευτική πίστη, αστέρες της βιομηχανίας του θεάματος, τον σύγχρονο πουριτανισμό και την πολιτική ορθότητα. Στο βιβλίο Γκίνες το «South Park: Bigger, Longer and Uncut» κατέχει το ρεκόρ των περισσότερων βωμολοχιών που έχουν ποτέ χρησιμοποιηθεί σε ταινία κινουμένων σχεδίων: 199 απρεπείς χειρονομίες απεικονίζονται και 399 βρισιές ξεστομίζονται. Αυτό δεν εμπόδισε περίπου 160 εκατ. θεατές σε όλο τον κόσμο να τη δουν.
«WAKING LIFE» (2001)
Φιλοσοφικό δοκίμιο μεταμφιεσμένο σε ψυχοτροπικό κινούμενο σχέδιο, το πνευματώδες φιλμ του Ρίτσαρντ Λίνκλατερ σύστησε μια πρωτόγνωρη μέθοδο, σύμφωνα με την οποία μια κανονικά γυρισμένη ταινία ζωγραφιζόταν αμέσως μετά πλάνο προς πλάνο και αποκτούσε τη μορφή καρτούν. Πέρα από το εικονογραφικό και θεματικό παράδοξο που πρόσφερε, το ονειρικό «Waking Life» ενέπνευσε ταινίες όπως το «Sin City» και βραβεύτηκε για τις τεχνικές καινοτομίες του.
«PERSEPOLIS» (2007)
Βασισμένο στα τέσσερα κόμικς που εξέδωσε η Μαριάν Σατραπί στις αρχές του 2000, το αυτοβιογραφικό κινούμενο σχέδιό της εξιστορεί την ενηλικίωση ενός κοριτσιού που μεγαλώνει στο Ιράν, κατά τη διάρκεια της ισλαμικής επανάστασης, συλλαμβάνοντας ένα γλυκόπικρο χρονικό ζωής μέσα από λιτά, ασπρόμαυρα σκίτσα που κέρδισαν το Βραβείο της Επιτροπής στο Φεστιβάλ Κανών, μια υποψηφιότητα για Οσκαρ και εκατομμύρια θαυμαστές.
«IDIOTS AND ANGELS» (2008)
Δύο φορές υποψήφιος για Οσκαρ χάρη σε μικρού μήκους δουλειές του, ο Μπιλ Πλίμπτον παραιτήθηκε από την εταιρία Ντίσνεϊ και αφοσιώθηκε σε ένα προσωπικό, ευφάνταστο σινεμά το οποίο εκπροσωπείται ιδανικά από το «Idiots and Angels». Εκεί όπου ένας μισάνθρωπος και σκληρόκαρδος άντρας αποκτά μυστηριωδώς φτερά αγγέλου και αναγκάζεται να εξερευνήσει την καλή πλευρά του. Ανατρέποντας τις προσδοκίες όσων θεατών περίμεναν ενδεχομένως μια ακόμη ευγενική παραβολή πάνω στην ανθρώπινη καλοσύνη, ο Πλίμπτον εμβολίζει το φιλμ με την γκροτέσκα αντίληψή του.
«ΒΑΛΣ ΜΕ ΤΟΝ ΜΠΑΣΙΡ» (2008)
Προσπαθώντας να συμπληρώσει το κενό μνήμης για την εμπλοκή του στις σφαγές που έγιναν το 1982 στις πόλεις Σάμπρα και Σατίλα, κατά τη διάρκεια του πρώτου πολέμου στο Λίβανο, ένας Ισραηλινός ξετυλίγει ένα κουβάρι επώδυνων αφηγήσεων που οδήγησε σε ένα από τα πιο πολιτικοποιημένα και συγκλονιστικά φιλμ κινουμένων σχεδίων. Με την ταινία του ο Αρι Φόλμαν διεκδίκησε το Οσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας και εξασφάλισε διανομή στις περισσότερες αίθουσες του κόσμου. Απέδειξε παράλληλα ότι μπορεί να κερδίσει ακόμα και τους αμερικανούς θεατές, που του χάρισαν εισπράξεις 5,5 εκατ. δολαρίων.
Πηγή: www.enet.gr
Συντάκτης: Λουκάς Κατσίκας
