Η αντιπαράθεση ξεκίνησε όταν το περασμένο καλοκαίρι οι Έλληνες σκηνοθέτες αυτής της κίνησης προειδοποίησαν με αποχή από το Φεστιβάλ εάν δεν ψηφιστεί ένα νομοσχέδιο για τον κινηματογράφο (σημ. κανείς ποτέ τόσο καιρό δεν έχει διευκρινήσει από μέρους τους τι ακριβώς επιθυμούν να περιέχει αυτό το νομοσχέδιο). Τελικώς ανακοίνωσαν την αποχή τους ως την τελική τους απόφαση στα μέσα Σεπτέμβρη, μετά από ένα debate που έγινε μεταξύ αυτών και εκπροσώπων της Εταιρείας Ελλήνων Σκηνοθετών, του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου (ΕΚΚ) αλλά και αντιπροσώπων των πολιτικών κομμάτων, στα πλαίσια του 15ου Διεθνούς Φεστιβάλ της Αθήνας.

Όλα αυτά όμως έγιναν πριν τις εκλογές της 4ης Οκτωβρίου στην Ελλάδα. Διότι τώρα η χώρα είναι... under new management. Και όλοι (ξανά) ελπίζουν πως επιτέλους κάτι θα αλλάξει. Το 50ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (ΦΚΘ) ορμώμενο από αυτή την αλλαγή στο πολιτικό σκηνικό της χώρας άρχισε να ανακοινώνει τις κινηματογραφικές ενότητες που θα παρουσιάσει φέτος, σε μία προσπάθεια ενίσχυσης αυτής της εικόνας της «νέας ημέρας». Κι η αλήθεια είναι πως το Φεστιβάλ αυτό έχει την δύναμη με τις κατάλληλες διαρθρωτικές και σωστές κινήσεις να επαναφέρει την προσοχή του κοινού στο κινηματογραφικό του περιεχόμενο αποσπώντας το από τα πρόσφατα «γεγονότα».

Η Διευθύντρια του Φεστιβάλ κα Δέσποινα Μουζάκη έχει για την φετινή επετειακή διοργάνωση έναν πολύ ξεκάθαρο στόχο. Να ανάγει το ΦΚΘ σε όχημα για διάλογο και επαναπροσδιορισμό της κινηματογραφικής τέχνης. «Ορμώμενοι από τα λόγια του μεγάλου δημιουργού Ζαν Ρενουάρ "για να παραμείνει ζωντανός ο κινηματογράφος θα έπρεπε να επινοεί τα πάντα από την αρχή" ευχόμαστε η φετινή διοργάνωση να αποτελέσε ένα νέο ξεκίνημα για εμάς» μας λέει. Και συνεχίζει: «Αλλά επιθυμούμε να είναι και μια γιορτή του σινεμά με γνώμονα το ερώτημα "Why Cinema Now?". Θέλουμε η 50η διοργάνωση αυτού του Φεστιβάλ να είναι μία ριζοσπαστική πρόταση. Να μην είναι αυτή η φράση του Ρενουάρ μία απλή ρητορική πρόταση αλλά να αποτελέσει την ευκαιρία για να απελευθερώσουμε το νου μας οδηγώντας σε δημιουργικά κι απρόσμενα μονοπάτια. Το 5ο ΦΚΘ θα είναι μία νέα αρχή για εμάς, έχοντας τις ρίζες της μάλιστα και στην συνεχή ανακάλυψη νέων ταλέντων».

Η φετινή διοργάνωση λοιπόν προσπαθεί να περάσει το μήνυμα πως θα αποτελέσει μία τελείως διαφορετική πρόταση, και για την ακρίβεια μία φεστιβαλική εναλλακτική πρόταση. Οι ενότητες που θα αποτελέσουν τον πυρήνα αυτής της εναλλακτικής πρότασης και που θα έλξουν το κινηματογραφικό κοινό μεταξύ 13 και 22 Νοεμβρίου, είναι ποικίλλες και όπως διαπιστώνουμε βασισμένες απόλυτα στην έννοια του «εναλλακτικού».

«Focus: Post-Romance» είναι ο τίτλος της ενότητας που θα επιχειρήσει να επαναπροσδιορίσει την έννοια του ρομαντισμού και των πολλαπλών απεικονισεών του στην έβδομη τέχνη, μέσω των προβληθέντων ταινιών που θα έχουν ως θεματολογία την ανάγκη για συντροφικότητα, την μοναξιά, την αστική ζωή και ασφαλώς τις ρευστές και συνεχώς μεταβαλλόμενες ερωτικές σχέσεις. Στο ίδιο πλαίσιο θα κινηθεί και το αφιέρωμα στην «Pinku Eiga» (or Pink Films), αυτό το μοναδικό κινηματογραφικό είδος που αναπτύχθηκε στην Ιαπωνία τις δεκαετίες των ?60 και ?70, ένα είδος που άνοιξε μία νέα σελίδα τότε στην εξερεύνηση του απενεχοποιημένου ερωτισμού.

Επιπροσθέτως μεγάλη βαρύτητα δίνεται φέτος στην προώθηση του Βαλκανικού σινεμά, μέσω της ενότητας «Ματιές Στα Βαλκάνια», σε μια προσπάθεια διεύρυνσης των δυνατοτήτων συνεργασίας των κινηματογραφικών δυνάμεων της ευρύτερης περιοχής. Πέραν του αφιερώματος στον σέρβο κινηματογραφιστή Γκόραν Πασκάλιεβιτς, το τμήμα «Ματιές στα Βαλκάνια» θα παρουσιάσει σημαντικές πρόσφατες ταινίες από την Σερβία, τη Ρουμανία, τη Σλοβενία, την Τουρκία, την Αλβανία, την Βουλγαρία και την Κροατία.

Tο ΦΚΘ έχει εντάξει στο προγραμμά του στην ενοτητά «Ημέρες Ανεξαρτησίας» εκτός του προαναφερθέντος αφιερώματος στο Pinku Eiga και το «Αφιέρωμα στον Νέο Φιλιππινέζικο Κινηματογράφο». Ο φιλιππινέζος δημιουργός Brillante Mentoza είχε πει κάποτε πως «οι ταινίες μου θα βρουν το κοινό τους, πιθανώς όχι τώρα, αλλά στο μέλλον». Προφανώς φέτος το ΦΚΘ θα τον επιβεβαιώσει. Οι ανεξάρτητοι κινηματογραφιστές από τις Φιλιππίνες έχουν προκαλέσει αίσθηση με τις ταινίες τους διεθνώς, κατακτώντας διακρίσεις σε αρκετά φεστιβάλ, γεγονός που δεν ξέφυγε από την αντίληψη του ΦΚΘ. Εξαιτίας αυτού και με σκοπό να συστήσουν στο ελληνικό κοινό το σινεμά μιας χώρας, που η πλειοψηφία αγνοούσε, το Φεστιβάλ ένταξε αυτή την ενότητα για τον νέο φιλιππινέζικο κινηματογράφο, ενισχύοντας έτσι αν μη τι άλλο την «εναλλακτική» ταυτότητα που σερβίρει φέτος ως διοργάνωση.

Στη χώρα που γεννήθηκε η έννοια «οξύμωρον» (ανόητη αντίφαση) πριν από 2.500 χρόνια βιώνουμε φέτος λίγες μέρες πριν από το 50ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης την πραγματική της διάσταση. Είναι οξύμωρο ένα τέτοιο σημαντικό φεστιβάλ να ταλανίζεται από τις ανακοινώσεις και αποφάσεις μιας ομάδας εγχώριων σκηνοθετών και παράλληλα να προσπαθεί να αναδειχτεί ως ένας θεσμός που προσπαθεί με την πενηντακοταετή παρουσία του να επαναπροσδιορίσει την έβδομη τέχνη.

Προφανώς αυτό που πρέπει να επαναπροσδιοριστεί είναι η σχέση του κράτους με το ΕΚΚ και κατόπιν με τους έλληνες κινηματογραφιστές, ούτως ώστε να σταματήσει η εκατέροθεν αμφισβήτιση αλλά η γόνιμη συνύπαρξη. Η απάντηση των οργανωτών του ΦΚΘ πως «όσα λέγονται και γράφονται ότι δήθεν το ΦΚΘ καταψήφισε τον απολογισμό του ΕΚΚ είναι απολύτως αβάσιμα και προσβλητικά» μπορεί να είναι πλήρως αληθής αλλά σίγουρα δεν μπορεί να αποτελέσει την βάση έναρξης επαναπροσδιορισμού των κινηματογραφικών δεδομένων στην Ελλάδα. Και είναι κρίμα στα πεντηκοστά του γενέθλια αντί να γιορτάζει την παρουσία του με όλους τους έλληνες κινηματογραφιστές να κρατάει στα χέρια του ένα χαρτί «διαζυγίου» με μία μεγάλη μερίδα αυτών.

Το ΦΚΘ έχει εγκαθιδρύσει μία διεθνή αίγλη εδώ και πολλά χρόνια και αναμφίβολα για άλλη μια χρονιά θα προσελκύσει χιλιάδες σινεφίλ και σημαντικούς επισκέπτες από το χώρο του σινεμά. Παρόλο αυτά για πρώτη φορά στην σύγχρονη ιστορία του βρίσκεται αντιμέτωπο όχι με μουρμούρες του κοινού σχετικά με την ποιότητα των προβληθέντων ταινιών, αλλά με σκόρπια σχόλια ανάμεσα στις σινεφίλ παρέες σχετικά με το κινηματογραφικό τοπίο της χώρας! Αν πρέπει να γίνουν αλλαγές, ας αποτελέσει το ΦΚΘ τη βάση για αυτές, ώστε σε ένα χρόνο από τώρα όλοι να μιλάνε για ένα εναλλακτικό κινηματογραφικό φεστιβάλ κι όχι για έναν μη απολύτως υγιή χώρο. Δανείζομαι τα λόγια φίλου σκηνοθέτη: «Εθνικό Φεστιβάλ χωρίς Εθνικό προϊόν είναι μια πληγή στο σώμα του σινεμά». Ευχόμαστε πραγματικά του χρόνου τέτοια εποχή να συζητάμε για ένα κινηματογραφικό ελληνικό γίγνεσθαι εξυγιανσμένο.