Τετάρτη, 25 Απριλίου 2012 13:37

“Tο Ναυάγιο των Αντικυθήρων”: Η έκθεση που αλλάζει τα δεδομένα.

Γράφτηκε από τον 
  Μέσα στην γενικότερη πολιτιστική μιζέρια που επικρατεί στην χώρα μας τα τελευταία χρόνια, μια έκθεση έρχεται να ταράξει τα ήσυχα «πολιτιστικά νερά» της Αθήνας. Πρόκειται για την περιοδική έκθεση "ΤΟ ΝΑΥΑΓΙΟ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ -Το πλοίο - οι θησαυροί- ο Μηχανισμός", στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, η οποία θα διαρκέσει μέχρι τις 28 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2013.(Φωτογραφία πάνω κεντρικά: Η έκθεση για το Ναυάγιο των Αντικυθήρων στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσέιο ανοίγει πόρτες για μια νέα Μουσειολογική προσέγγιση, άγνωστη στην χώρα μας...)


Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου- η οποία παρεμπιπτόντως έχει βελτιωθεί σημαντικά- «η σημαντική αυτή περιοδική έκθεση αφορά στην πρώτη παρουσίαση του συνόλου των αρχαιοτήτων, οι οποίες ανελκύσθηκαν κατά τα έτη 1900-1901 και 1976 από το περίφημο Ναυάγιο των Αντικυθήρων, νοτίως της Πελοποννήσου. Η μερική ανέλκυση του ναυαγίου συνιστά την πρώτη μεγάλης έκτασης ενάλια έρευνα παγκοσμίως. Κατά την πρώτη φάση (1900-1901) η επιχείρηση αναλήφθηκε από Σύμιους σπογγαλιείς με τη συνδρομή πλοίων του Βασιλικού Ναυτικού. Η δεύτερη φάση (1976) πραγματοποιήθηκε από την Αρχαιολογική Υπηρεσία με τη βοήθεια του ωκεανογραφικού πλοίου του J.Y. Cousteau "Καλυψώ"».

Η παραπάνω έκθεση είναι σημαντική για τρεις κυρίως λόγους: Πρώτον, για την εξαιρετική παρουσίαση των μουσειακών εκθεμάτων, όπου με τρόπο άμεσο, διαδραστικό και εύληπτο παρουσιάζεται το χρονικό του Ναυαγίου καθώς και οι προσπάθειες εξερεύνησης του. Το ντοκιμαντέρ για το ναυάγιο και το Μηχανισμό καθώς και η μικρή 3D ταινία που προβάλλονται στη διάρκεια της έκθεσης, συμβάλλουν καθοριστικά στην ολοκληρωμένη παρουσίαση του εκπληκτικού αυτού ευρήματος, της πρώτης ενάλιας αρχαιολογικής έρευνας παγκοσμίως. Λόγω του άριστου φωτισμού, των υλικών που χρησιμοποιήθηκαν για την έκθεση και της αναπαράστασης του ναυαγίου, ο επισκέπτης νιώθει ότι είναι «παρών» τη στιγμή του ναυαγίου όσο και στην προσπάθεια ανέλκυσης του. Η παρούσα έκθεση θα μπορούσε να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση κυρίως για μικρά τοπικά Μουσεία, τα οποία μένουν προσκολλημένα σε μια παλαιού τύπου κλασική έκθεση των εκθεμάτων τους όπου ο επισκέπτης απλώς περνά από μπροστά τους χωρίς να καταλαβαίνει ιδιαίτερα αυτά που βλέπει.

Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο η έκθεση αυτή θα μπορούσε να θεωρηθεί σημαντική είναι γιατί ο ιδιωτικός με τον δημόσιο τομέα συνεργάστηκαν με τρόπο άψογο και αποδοτικό. Η οικονομική ενίσχυση της ελβετικής εταιρείας Hublot αλλά και η καθοριστική συμβολή ελληνικών επιχειρήσεων όπως του ομίλου ΟΤΕ-Cosmote, της Alpha Bank, της ΔΕΗ, της ΠΕΤΡΟΓΚΑΖ, του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών Ελ. Βενιζέλος κ.α. συνέδραμαν καθοριστικά στην ευόδωση του δύσκολου αυτού εγχειρήματος. Η έκθεση αυτή αποδεικνύει ότι όταν υπάρχει προγραμματισμός, οργάνωση και πάνω από όλα θέληση για την εξεύρεση χρηματοδότησης, η Πολιτεία μπορεί να βρει χρήματα και να πραγματοποιήσει πράξεις Πολιτισμού τέτοιας σημασίας. Αυτή η πολιτική χορηγιών θα πρέπει να υιοθετηθεί και από άλλα Μουσεία και σε μεγαλύτερη έκταση γιατί, όπως είναι πλέον δομημένα τα οικονομικά του Δημοσίου, η ιδιωτική χρηματοδότηση για πράξεις Πολιτισμού καθίσταται πλέον μονόδρομος.

mixanismos 01Ο μηχανισμός των Αντικυθήρων, εύρημα ανεκτίμητης αξίας για τον Πολιτισμό και την Επιστήμη.Ο τρίτος λόγος, και ίσως ο σημαντικότερος, έχει να κάνει με την σημειολογία αυτής της έκθεσης, εν μέσω των χαλεπών καιρών που διανύουμε. Καθώς περπατάς για να μπεις στο Μουσείο αντικρίζεις γύρω σου κατεστραμμένα κτίρια, πεζοδρόμια, παγκάκια, πλατείες και πάρκα. Αντιμετωπίζεις δεκάδες μετανάστες και ναρκομανείς. Συναντάς το έγκλημα, το παραεμπόριο και την ανομία μπροστά στα μάτια σου. Μπαίνοντας στο Μουσείο βλέπεις 5-6 δημοσίους υπαλλήλους παραιτηθέντες από την εργασιακή τους ιδιότητα, να περιμένουν την ώρα και την στιγμή να φτάσει 3 παρά τέταρτο για να αρχίσουν να κλειδώνουν τις πόρτες. Περπατάς στο βάθος και αντικρίζεις κλειστές ολόκληρες αίθουσες εκθεμάτων λόγω έλλειψης προσωπικού. Και φτάνεις, τέλος, στην έκθεση που έψαχνες και έχεις ακούσει για τον ναυάγιο και τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων. Ξαφνικά βρίσκεσαι σε έναν άλλο κόσμο. Μπαίνοντας στην αίθουσα νιώθεις ότι βρίσκεσαι σε ένα Μουσείο που έχει λεφτά, έχει μεράκι για δουλειά, έχει ανθρώπους που σκέφτονται και πράττουν διαφορετικά. Νιώθεις ότι εδώ καλλιεργείται μια άλλου είδους Μουσειολογική αποτύπωση των εκθεμάτων. Βγαίνοντας από την αίθουσα και περπατώντας λίγα μέτρα παρακάτω βλέπεις ξανά ολόκληρες αίθουσες κλειστές, αίθουσες που κάποιος πληρώνει εισιτήριο για να τις επισκεφθεί και δεν μπορεί. Βγαίνοντας από το Μουσείο, εντάσσεσαι ξανά στο μουντό και μίζερο τοπίο του Κέντρου της πόλης. Ανομία, έγκλημα, παραβατικότητα. Εύχεσαι να φτάσεις γρήγορα στο αυτοκίνητο ή στο Μετρό για να νιώσεις ασφαλής. Εύχεσαι παράλληλα το αυτοκίνητο σου να είναι στην θέση που το πάρκαρες...
Να λοιπόν που μια έκθεση μπορεί να ξυπνήσει μέσα μας την άλλη Ελλάδα που όλοι μας κουβαλάμε. Την Ελλάδα της έμπνευσης, της πρωτοτυπίας και της αγάπης για αυτό που κάνουμε.

Η έκθεση αυτή αντιπαρατίθεται με όσα συμβαίνουν έξω από αυτήν. Αντιπαρατίθεται με την κωλυσιεργία, την κατάντια του δημοσίου και την αισθητική και πολιτιστική απομείωση της Αθήνας. Τέτοιες εκθέσεις και τέτοια πολιτιστικά δρώμενα θα πρέπει να αποτελέσουν την απαρχή της πολιτιστικής μας ανασυγκρότησης γιατί, δυστυχώς δεν «μας παίρνει άλλο»! Εύχομαι, τέλος, οι διοργανωτές της έκθεσης να το ξανασκεφτούν, και από περιοδική να την μετατρέψουν σε μόνιμη έκθεση ικανή να συμπαρασύρει ποιοτικά και τα υπόλοιπα Μουσεία της Ελλάδας. Ο Πολιτισμός μας συνιστά το κλειδί στην οικονομική και αναπτυξιακή μας προοπτική και αυτό θα πρέπει να το καταλάβουμε όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Όχι τόσο εμείς όσο η Πολιτικοί...

Όμηρος Δ. Τσάπαλος

Είμαι απόφοιτος Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Συνέχισα τους σπουδές μου σε μεταπτυχιακό επίπεδο στο γνωστικό αντικείμενο της Πολιτικής Επικοινωνίας και των Cultural Industries στο London School of Economics με υποτροφία του Ιδρύματος Αλέξανδρος Ωνάσης και της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών. Επόμενο βήμα μου η εκπόνηση διδακτορικής διατριβής στο ζήτημα της άσκησης εξωτερικής πολιτικής για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα. Ασχολούμαι συστηματικά είτε μέσω αρθρογραφίας, είτε μέσω επιστημονικών εργασιών με ζητήματα πολιτιστικής διπλωματίας και διαχείρισης πολιτιστικών πόρων. Κάτοχος Αριστείου Πολιτικών Επιστημών.