Ο Τζιόρτζιο Ντε Κίρικο γεννήθηκε στη μικρή τότε πόλη του Βόλου το 1888, έζησε σ' αυτήν ευτυχισμένα παιδικά χρόνια, την αγάπησε και τη μετάγγισε στα έργα του με τη μορφή εικαστικών συμβολικών στοιχείων, ιδίως στη θεματογραφία του της μεταφυσικής περιόδου. Το ελληνικό περιβάλλον και ο ελληνικός πολιτισμός, μέσα στον οποίο μεγάλωσε ο Ντε Κίρικο, υπήρξε πηγή έμπνευσης. Η Ελλάδα ποτέ δεν έπαψε να αντιπροσωπεύει κάτι σπουδαίο για αυτόν, σημάδεψε το έργο του σαν ατμόσφαιρα, σα μαγεία, σα μύθος και όπως πιστεύει και ο ίδιος, ο «δαίμονας της τέχνης» ήρθε και τον επισκέφθηκε στον τόπο που γεννήθηκε. «...Πέρασα τα πρώτα χρόνια της ζωής μου στη γη του Κλασικισμού, έπαιξα στις ακτές που είδαν την Αργώ να ξεκινάει το ταξίδι της, στους πρόποδες του βουνού που ήταν μάρτυρας στη γέννηση του γοργοπόδαρου Αχιλλέα...», έγραφε σ' ένα αυτοβιογραφικό του κείμενο. Οι σταθμοί, οι καμάρες, οι ράγες, οι Αργοναύτες και φυσικά η φιγούρα του μικρού τρένου που καπνίζει και αποτέλεσε αναπόσπαστο κομμάτι στα περισσότερα έργα του, είναι στοιχεία που δείχνουν την πολλαπλή και πολυσήμαντη σύνδεση του μεγάλου αυτού δημιουργού με τον Βόλο, τη σιδηροδρομική ιστορία και την τοπική μυθολογία και παράδοση.

Απόθεμα της πρώτης κλασικής παιδείας ήταν ο Σωκράτης και ο Πλάτων, αλλά βαθιά και διαρκής ήταν και η επίδραση της φιλοσοφίας του Νίτσε και του Σοπενχάουερ. Η περίοδος 1900 - 1919 ήταν η πιο μεστή της καριέρας του και αυτή για την οποία έγινε διάσημος. Σκοπό του έθεσε να ζωγραφίσει το αόρατο, αυτό που δεν βλέπουν τα μάτια της κεφαλής, που είναι όμως ορατό σε εκείνα της ψυχής. Αγαπημένες του λέξεις είναι η «μοναξιά», η «νοσταλγία», το «όνειρο», που συχνά παρουσιάζονται και στους τίτλους των έργων του προσδίδοντας και ποιητικό χάρισμα. Ετσι γεννήθηκε η Μεταφυσική Τέχνη που αποτυπώνει στον μουσαμά αλλόκοτα, ψυχολογικά τοπία, φευγαλέες καταστάσεις του νου, την αιωνιότητα που μπορεί να κρύβει μια στιγμή.

Αυτή την περίοδο απεικονίζεται στα έργα του ένας κλειστός θεατρικός κόσμος, με κύρια θέματα τις έρημες πλατείες με τις σκοτεινές αμαξοστοιχίες, τα κτήρια με την ανορθόδοξη προοπτική τόξων, την παρουσία κάποιου αγάλματος, ενός φουγάρου εργοστασίου ή και κάποιου τρένου, που χαρακτηρίζονται από μια παγερή και αγωνιώδη ατμόσφαιρα, τα άψυχα και απρόσωπα «ανδρείκελα», που υψώνονται μέσα σε αυστηρές προοπτικές και οι «εσωτερικοί μεταφυσικοί χώροι», που πνίγονται από πλήθος ετερόκλητων αντικειμένων. Παρά το γεγονός ότι ο Ντε Κίρικο θεωρείται προπομπός του καλλιτεχνικού κινήματος του σουρεαλισμού εκείνο που δεσπόζει στο έργο του είναι κυρίως το «αίνιγμα» που ακόμα και σήμερα παραμένει δύσκολο να απαντηθεί. Η μεγαλύτερη συμβολή του ωστόσο στον καλλιτεχνικό χώρο είναι το γεγονός ότι ο ίδιος υπήρξε ο κυριότερος εκπρόσωπος και εκφραστής της μεταφυσικής ζωγραφικής.

  Το ερωτικό τραγούδι, 1914 Η κατάκτηση του φιλοσόφου, 1914

Το έργο του αποτελεί ένα ταξίδι σε ένα μεταφυσικό – συμβολικό κόσμο, όπου το όνειρο ακροβατεί με την πραγματικότητα και το αληθινό παίζει με το ιδεατό...ένα ταξίδι με το «μουτζούρη» του Πηλίου που κινείται πάντα στο βάθος των πινάκων, σφραγισμένο απο την αθωότητα και το μυστήριο, ανέγγιχτο από τις εσωτερικές αντιφάσεις του παρόντος... Το 1985 το τρένο του Πηλίου χαρακτηρίστηκε ως διατηρητέο ιστορικό μνημείο. Σήμερα, χάρη στους αγώνες της τοπικής κοινωνίας και των φίλων του, ύστερα από 25 χρόνια ακινησίας, σκαρφαλώνει και πάλι στο Πήλιο με 25 χλμ. την ώρα και ξαναζωντανεύει έτσι στη μνήμη μας τα άψυχα τρενάκια του αινιγματικού Ντε Κίρικο!

Επιμέλεια: Ζαρζώνη Ελένη
Ιστορικός-Αρχαιολόγος