Μάλλον εγώ έκανα λάθος. Ο Martin Jacques είναι αυτό που βλέπουμε στη σκηνή: Ένα τρυφερό, εύθραυστο σύμπαν, έτοιμο να γκρεμιστεί στον πρώτο σαρκασμό.

- Γιατί διάλεξες τη συγκεκριμένη παράσταση για τις εμφανίσεις σας στην Ελλάδα;

Μ.J. Μην ψάχνεις να βρεις λογική στο γιατί κάνουμε τον Ιούνιο το «Κοριτσάκι με τα Σπίρτα» στην Ελλάδα, την άλλη εβδομάδα στο Βερολίνο την «Όπερα της (μισής) πεντάρας» των Μπρεχτ και Βάιλ, και ύστερα στην Κοπεγχάγη τα «Βουνά της Τρέλας» του H.P. Lovecraft. Ο κάθε παραγωγός έρχεται και ζητάει την παράσταση που του αρέσει.

- Φτιάχνεις δηλαδή μια σειρά από έργα και οι παραγωγοί διαλέγουν; Έτσι δουλεύεις;

Μ.J. Ακριβώς. Αυτό που μ? ενδιαφέρει είναι να φτιάχνω καινούργιους δίσκους. Είμαι εργασιομανής και θέλω να γράφω συνεχώς. Η χαρά μου στη ζωή είναι να γράφω συνεχώς τραγούδια.

- Οι άλλοι δύο μουσικοί μετέχουν σ? αυτή τη διαδικασία;

Μ.J. Όχι. Εγώ τα γράφω όλα και βρισκόμαστε μετά για να τα παίξουμε. Σπανίως κάνουμε πρόβες, το πολύ να τα κάνουμε ένα πέρασμα στην πρόβα ήχου. Θυμάμαι κάποτε, όταν παίζαμε σε μικρά μπαρ είχα γράψει ένα τραγούδι που λεγόταν «Σεξ με μύγες», πολύ ωραίο θέμα, έλεγε ότι θέλω να κάνω σεξ με μύγες αλλά το πέος μου είναι μεγάλο και τέτοια, και δεν το είχαμε κάνει πρόβα, και την ώρα που το τραγουδούσα ο ντράμερ σωριάστηκε στο πάτωμα από τα γέλια, του ήρθε ξαφνικό! Το πρόβλημα με πολλά συγκροτήματα είναι ότι δεν υπάρχουν διακριτοί ρόλοι στο τι κάνει ο καθένας. Εμείς έχουμε επιβιώσει τόσα χρόνια επειδή ο καθένας ξέρει τη δουλειά του. Εγώ σχεδίασα τους Tiger Lillies, γράφω τη μουσική και τους στίχους και ύστερα παίζουμε όλοι σαν συγκρότημα. Ξεκάθαρα πράγματα.

- Σε ποιες χώρες έχετε κάνει επιτυχία;

Μ.J. Στην Ελλάδα και στη Ρωσία πιο πολύ, ύστερα στην Τσεχία. Δεν έχουμε επιτυχία στην Ιταλία και τη Γαλλία. Σε γενικές γραμμές είμαστε δημοφιλείς στην Αμερική, την Αυστραλία, τη Δυτική Ευρώπη και πάρα πολύ δημοφιλείς στην Ανατολική Ευρώπη.

- Προσπαθώ να καταλάβω εάν υπάρχει κάτι που να συνδέει τις χώρες που έχετε επιτυχία. Νομίζεις ότι υπάρχει κοινή νοοτροπία στους ανθρώπους της Ανατολικής Ευρώπης;

Μ.J. Στην Αν.Ευρώπη τα τραγούδια τους μιλούν συχνά για το θάνατο, για τα ναρκωτικά και το ποτό, για πόρνες. Τα θέματα των δικών μου τραγουδιών τα συναντάς ακόμη και στα παλιά Σμυρνέικα, είναι πολύ γήινα. Βοηθάει ίσως και ο ήχος του ακορντεόν. Νομίζω πάντως ότι για το κοινό της Αν.Ευρώπης είμαστε λιγότερο αλλόκοτοι. Είμαστε πιο «μέινστριμ».

- Από τις πρώτες σας παραστάσεις, στο «Γυάλινο» το 2003, αναρωτιόμουν τι είναι αυτό που τραβάει το ελληνικό κοινό σε ένα αντεργκράουντ θέαμα όπως το δικό σας. Ακόμη αναρωτιέμαι.

Μ.J. Κι εγώ! Ίσως το ότι η Ελλάδα δεν έχει αντεργκράουντ. Ποτέ μου δεν κατάλαβα γιατί μερικές δουλειές έχουν επιτυχία ενώ άλλες όχι. Εμένα με νοιάζει να ψυχαγωγώ το κοινό, διασκεδαστής είμαι. Τσατίζομαι όταν δεν το κατορθώνω. Πρόσφατα είδα έναν εφιάλτη: Ήμουνα, λέει, σε έναν τεράστιο χώρο με μια καινούργια παράσταση, γεμάτο, με πολλούς δημοσιογράφους, έγινε διάλειμμα και όταν μπήκα για το δεύτερο μέρος οι μισοί είχαν φύγει! Φρίκη.

- Έχεις υπόψη σου ότι στην Ελλάδα αρκετός κόσμος θύμωσε τα τελευταία χρόνια με τους Tiger Lillies επειδή βαρέθηκαν την τεράστια διαφήμιση, πιο πολλή και από Έλληνες σταρ;

Μ.J. Όχι, αλλά και να τόξερα θα γέλαγα. Όσο πιο πολύ με προωθούν τόσο καλύτερα για μένα. Λες να με πειράζει που οι παραγωγοί κάνουν καλά τη δουλειά τους; Θέλω την επιτυχία. Θέλω να πουλάω όσο γίνεται πιο πολύ. Δεν θέλω να κάνω καλλιτεχνικές παραστάσεις του στυλ «δεν διαφημιζόμαστε», «δεν εμφανιζόμαστε στην τηλεόραση» κλπ. Εγώ δεν έχω πρόβλημα. Το ζήτημα για μένα είναι ο καλλιτέχνης και ο μουσικός να κάνουν τέχνη που να μην είναι εύκολο να παρουσιαστεί στην τηλεόραση ή να μπει σε διαφημίσεις. Ο ριζοσπαστισμός και η ανατροπή πρέπει να βρίσκεται μέσα στην ίδια την τέχνη και όχι στον χειρισμό της. Δε γουστάρω καθόλου τους πολιτικοποιημένους καλλιτέχνες, τύπους σαν τους Clash, οι οποίοι αρνούνταν τις διαφημίσεις, αρνούνταν να εμφανιστούν στο «Top Of The Pops» ενώ έπαιζαν ροκ εν ρολ, το πλέον εμπορικό είδος, είχαν υπογράψει σε πολυεθνική, είχαν βγάλει ένα σωρό λεφτά κι ύστερα εξαπέλυαν πολιτική ρητορεία. Εμένα δε μου ζήτησαν ποτέ να εμφανιστώ στο «Top Of The Pops», ούτε να κάνω διαφημιστικό γιατί ο δικός μου ριζοσπαστισμός είναι στη μουσική μου.

- Ο κόσμος δεν κάνει τέτοιους διαχωρισμούς. Εάν κάνεις μία ανατρεπτική παράσταση και το επόμενο πρωί εμφανιστείς σε κάποια πρωινή εκπομπή θα σε θεωρήσει υποκριτή.

Μ.J. Διαφωνώ! Μια χαρά θα πήγαινα σε πρωινάδικο αλλά δε με καλούν. Εγώ θαυμάζω αυτό που έκανε ο Σάσα Μπάρον Κοέν με το «Borat». Αυτό ήταν στ? αλήθεια έξυπνο. Μπορεί να μην είναι τέχνη αλλά ήταν σίγουρα ανατρεπτικό και μ? άρεσε που έκανε μια τέτοια ταινία να έχει τεράστια επιτυχία. Έχουμε και κάτι κοινό, παρεμπιπτόντως, αφού «Borat» ήταν το όνομα ενός ροκ κλαμπ στην Πράγα, όπου εμφανιζόμασταν και εμείς και αυτός την ίδια εποχή, μετά τη «Βελούδινη Επανάσταση»

- Τα ροκ και αντεργκράουντ συγκροτήματα της Αγγλίας ήταν πάντοτε και λίγο πολιτικά και νομίζω ότι και η δική σου δουλειά έχει κάτι το πολιτικό. Εσύ δε νοιώθεις την ανάγκη να σχολιάσεις όσα συμβαίνουν στην αγγλική κοινωνία και στην πολιτική σκηνή της χώρας σου;

Μ.J. Αυτό που κυριαρχεί σήμερα είναι ένας πολιτικός κυνισμός. Όταν ήμουν νέος στο Λονδίνο, την εποχή των Clash και της Θάτσερ, ο κόσμος πίστευε σε ιδέες, πίστευε στην Αριστερά ή στη Δεξιά, κατέβαινε σε διαδηλώσεις. Η Θάτσερ είχε κι εκείνη τα δικά της πιστεύω. Σήμερα φθίνουν όλα αυτά. Οι λέξεις «Αριστερά» και «Δεξιά» έχουν χάσει τη σημασία τους. Ο Τόνι Μπλερ είναι ένας πραγματιστής που τον νοιάζει μόνο η πολιτική σκοπιμότητα. Φυσικά υπάρχουν ακόμη όλοι εκείνοι που διαδηλώνουν σε κάθε σύνοδο των G8, υπάρχουν ακόμη αναρχικοί αλλά το πρόβλημα που έχω με όλους αυτούς είναι ότι από τη στιγμή που χρησιμοποιούν βία για μένα είναι τελειωμένοι. Δεν μπορείς να ασκείς κανενός είδους βία. Δεν οδηγεί πουθενά.

- Η βία εμπνέει όμως τους Tiger Lillies.

M.J. Για φαντάσου να ήταν όλοι οι άνθρωποι καλοί και αγαθοί! Τι θα τραγουδούσα;

- Μου κάνει εντύπωση να μην υπάρχει τίποτα πολιτικό για να τραγουδήσεις.

Μ.J. Ο κόσμος έπαψε να πιστεύει ότι κάτι μπορεί ν? αλλάξει και ίσως έχει δίκιο. Ίσως να μην υπάρχει αληθινή απάντηση. Οι άνθρωποι είναι άπληστοι και εγωιστές. Η ανθρώπινη φύση είναι γεμάτη απληστία. Γι αυτό γράφω τραγούδια, για τη δυσάρεστη πλευρά της ανθρώπινης συνθήκης.

- Νοιώθεις άνετα με την απληστία;

Μ.J. Το πρόβλημα είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι είναι άπληστοι. Πριν είκοσι, τριάντα χρόνια, ορισμένοι από αυτούς θα ήταν κομμουνιστές αλλά σήμερα οι περισσότεροι θέλουν να φοράνε «Πράντα» και να οδηγούν σπορ αυτοκίνητα, τα οποία γαμούν το περιβάλλον. Αλλά εκείνοι, χέστηκαν. Εμένα μπορεί να με νοιάζει το περιβάλλον, οι ανισότητες, οι αδικίες και η πείνα στον πλανήτη αλλά υπάρχουν πολλοί περισσότεροι που δεν τους καίγεται καρφάκι. Έτσι καταντήσαμε κυνικοί. Ακόμη και ο Μπόνο που ασχολείται με τη φτώχια εμένα με αηδιάζει. Σκέψου, υπάρχει κάποιος που μιλάει για τη φτώχια στον πλανήτη και εγώ δεν τον γουστάρω! Ή ο Μπομπ Γκέλντοφ. Φρίκη, Θεέ μου.

- Γιατί;

Μ.J. Γιατί κάνουν απαίσια μουσική.

- Δεν θα ήθελες να είχες γράψει το «I don?t like Mondays»;

Μ.J. Ίσως είναι το καλύτερο τραγούδι που έγραψε ποτέ ο Γκέλντοφ. Αλλά αν η τέχνη σου είναι κακή, μη την μπλέκεις με την πολιτική. Πάρε παράδειγμα από τον Μπομπ Ντίλαν του ?60 που έγραφε υπέροχα τραγούδια και ταυτόχρονα τραγουδούσε και για το Βιετνάμ και για την πολιτική. Η μουσική και η ποίησή του υποστήριζαν αυτά που έλεγε. Μόνο έτσι λειτουργεί. Ο καπιταλισμός παράγει κυνισμό και τύπους σαν τον Μπόνο που βγάζουν ένα σωρό λεφτά, γίνονται πολυεκατομμυριούχοι, έχουν έναν τεράστιο οργανισμό να τους στηρίζει, να τους βγάζει δίσκους, να τους προμοτάρει και εκείνοι να πουλάνε όλη αυτή την ιστορία για το περιβάλλον και τη φτώχια ενώ είναι κομμάτι της δομής η οποία δημιουργεί τον κυνισμό. Είναι ύπουλο. Ίσως είμαι λίγο αναρχικός αλλά το κάνω με ειρηνικό τρόπο. Βίαιος είμαι μόνο στη σκηνή και όταν βλέπω αναρχικούς να καίνε αυτοκίνητα μου φαίνονται τελείως ηλίθιοι. Όποιος καίει αυτοκίνητα είναι ηλίθιος, πάει και τελείωσε. Δεν κάνεις τον κόσμο καλύτερο με τη βία.

- Και ο συμβολισμός της βίας;

Μ.J. Χρησιμοποιώ τον συμβολισμό στη δουλειά μου και τη βία όταν είμαι πάνω στη σκηνή αλλά αυτό δεν είναι η πραγματικότητα. Να καταστρέφεις το αυτοκίνητο του άλλου είναι απαίσιο. Δε γίνεται να καταστρέφεις την ιδιοκτησία του άλλου.

- Εκείνοι που το κάνουν όμως είναι κατά της ιδιοκτησίας.

Μ.J. Κι εγώ θα μπορούσα να είμαι, και μια χαρά θα ξεφορτωνόμουν πολλά πράγματα, και τα χρήματα ακόμη. Εάν μπορούν να το κάνουν να λειτουργήσει τότε εντάξει, αλλά να μη χρησιμοποιούν βία.

- Πιστεύεις ότι μπορείς να αλλάξεις τις ιδέες που έχουν οι άνθρωποι για τη βία, για τους μη προνομιούχους, για εκείνους που βρίσκονται στο περιθώριο της κοινωνίας;

Μ.J. Όχι και πολύ. Ίσως σε ένα πιο καλλιτεχνικό, πιο δυσδιάκριτο επίπεδο. Δεν έχω κανένα μηχανισμό να με στηρίζει, είμαι ανεξάρτητος, κάνω μόνος μου τους δίσκους μου, η μουσική μου είναι πολύ προσωπική και είμαι, όσο γίνεται να είμαι, ριζοσπαστικός.

- Ποιες είναι οι καταβολές σου; Προέρχεσαι από φτωχή οικογένεια;

Μ.J. Οι γονείς μου ήταν φτωχοί που πλούτισαν. Το σπίτι που γεννήθηκα ήταν στις λαϊκές κατοικίες που είχε παραχωρήσει ο Δήμος. Δούλεψαν σκληρά και έκαναν πολλά λεφτά όταν ήμουν πλέον είκοσι ετών. Είχα λοιπόν την ευκαιρία να δω και τις δύο όψεις. Στα είκοσι άρχισα τη δική μου ζωή, μέχρι τότε ήμουν υπερβολικά προστατευμένος επειδή οι δικοί μου ήταν πολύ συντηρητικοί. Ήταν η μετα-πανκ εποχή, οι πρώτοι ηλεκτρονικοί πειραματισμοί, το σκα? αλλά ο δικός μου ριζοσπαστισμός ήταν διαφορετικός. Εγώ αναρωτιόμουν γιατί όλοι οι άνθρωποι ντύνονται με τον ίδιο τρόπο; Γιατί οι γυναίκες φορούν φούστα και οι άντρες παντελόνια, με εξαίρεση τους Σκωτσέζους που φορούν φούστα αλλά, πάλι, όλοι τους; Σιχαίνομαι αυτό που κάνουν οι πολυεθνικές. Σιχαίνομαι να βλέπω τα ίδια ρούχα και τα ίδια μαγαζιά σε κάθε πόλη που πηγαίνω. Σιχαίνομαι την ομοιομορφία των πραγμάτων.

© Η συνέντευξη έγινε για λογαριασμό του "Το Ποντίκι-Art" και δημοσιεύθηκε στις 24/5/07. Τη συνέντευξη με τον Martin Jacques των Tiger Lillies πήρε ο Λεωνίδας Αντωνόπουλος ( www.world-music.gr )