- Γιατί διαλέξατε να σκηνοθετήσετε το συγκεκριμένο έργο;

Τα σπουδαία έργα μεγάλων και σημαντικών συγγραφέων είναι πάντοτε ενδιαφέροντα τόσο για ένα σκηνοθέτη όσο και για έναν ηθοποιό. Από πού άλλωστε να αντλήσουμε το υλικό και την έμπνευση για να ικανοποιήσουμε τη δημιουργική μας ανάγκη αν όχι από έργα-τομές της παγκόσμιας δραματουργίας; Ο Στρίντμπεργκ είναι ένα συγγραφέας που θαυμάζω και κυρίως ήταν μια προσωπικότητα τόσο σύνθετη και αντιφατική, τόσο πολύπλοκη και μαχητική, με απίστευτη δύναμη και πάθος, που είναι αδύνατο να μην αποτελέσει το έργο του πρόκληση για ένα σκηνοθέτη.


- Υποδύεστε τον πρωταγωνιστή, Ίλαρχο (ή Άντολφ). Τι σας γοήτευσε στον ρόλο αυτό;

Φυσικά η σταδιακή κλιμάκωση του ρόλου ως την τελική πτώση του. Ο Ίλαρχος δεν είναι ένας αγροίκος στρατιώτης, είναι ένας διανοούμενος. Μαλακός και ισορροπημένος στην αρχή, σκληραίνει στην β' πράξη και στο τέλος τσακίζει, σπάει, τρελαίνεται. Αυτή η εσωτερική διαδρομή του ρόλου, η μετάβαση από τη μία στην άλλη κατάσταση -φθορά, απελπισία, εξαγρίωση, εξόντωση- έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Σαν να έχει επίγνωση του τέλους του, παραδίνεται στο πεπρωμένο του, 'τυλίγοντας' τον εαυτό του στο θάνατο. Σαν να βλέπει από ψηλά τον εαυτό του να κατρακυλά στην πτώση του.

- Από ποιο μύθο είναι 'Ο Πατέρας' εμπνευσμένος; Μήπως από τον Αγαμέμνονα και την Κλυταιμνήστρα ή από τον Αδάμ και την Εύα; Σε ποια σημεία φαίνονται τα αρχέτυπα αυτά;

«Καταραμένη να είσαι γυναίκα του σατανά, καταραμένο να είναι το φύλο σου!» είναι η τελευταία φράση που απευθύνει ο Ίλαρχος στη Λάουρα, στο φινάλε του έργου. Είναι καθαρά η Βιβλική φράση της έκπτωσης των πρωτόπλαστων από τον Παράδεισο. Σύμφωνα με τον Στρίντμπεργκ -τη δεδομένη στιγμή που έγραψε τον «ΠΑΤΕΡΑ» βίωνε την κόλαση της προσωπικής του σχέσης με τη σύζυγό του- η γυναίκα κουβαλάει μέσα της το προπατορικό αμάρτημα, την πονηριά και το δόλο. Το θηλυκό έχει τη δύναμη να επικρατήσει πάνω στο αρσενικό και να το εξοντώσει. Ο αγώνας της Κλυταιμνήστρας με τον Αγαμέμνονα ακολουθεί την ίδια λογική. Η Κλυταιμνήστρα με δόλο του αφαιρεί την εξουσία και τον πνίγει σ' ένα λουτρό αίματος. Στον «ΠΑΤΕΡΑ» όμως, ο φόνος δεν γίνεται με μαχαίρι, αλλά με ψυχολογικά μέσα, με τη δύναμη της υποβολής. Άλλωστε ο Στρίντμπεργκ θεωρούσε ότι έγραψε μια σύγχρονη τραγωδία.

- Κατά πόσο είναι επίκαιρο αυτό το έργο και γιατί;

Κάθε έργο που αναφέρεται στη σύγκρουση των δύο φύλων και την απελπισμένη προσπάθεια του αρσενικού και του θηλυκού να συνυπάρξουν σε μια ιδανική ευτυχία, αλλά καταλήγει -σχεδόν νομοτελειακά- στην αλληλοεξόντωση, είναι πάντα επίκαιρο.

- Ήταν ο Στρίντμπεργκ μισογύνης; Και αν ναι, από πού φαίνεται αυτό στο έργο του 'Ο Πατέρας';

Ήταν και δεν ήταν. Στο έργο αυτό φαίνεται να βιώνει έντονα την απειλή του θηλυκού. Η σχέση του με τις γυναίκες δεν ήταν καθόλου απλή. Η μητέρα του ήταν αυτή που κατ' αρχήν τον σημάδεψε και τον έκανε να νιώθει απόρριψη. Ποτέ δεν ξεπέρασε το γεγονός ότι ήταν «ο γιος της δούλας» (εξ ού και το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημά του "Ο γιος της δούλας" το 1886). Την περίοδο που έγραφε τον «Πατέρα» άρχισε να αμφιβάλει μετά μανίας για την πίστη της τότε γυναίκας του και την πατρότητα των παιδιών του. Ο ίδιος, ωστόσο, σε ένα γράμμα του υποστηρίζει ότι είναι μισογύνης μόνο στη θεωρία και ότι στην ουσία δεν μπορεί να ζήσει χωρίς τις γυναίκες.

- 'Ο έρωτας ανάμεσα στον άντρα και στη γυναίκα είναι άγριος αγώνας, εξοντωτικός πόλεμος'. Συμφωνείτε;

Ο έρωτας είναι ένα τεράστιο συναίσθημα που σε κυριεύει και σε 'τρελαίνει'. Γι' αυτό οι αρχαίοι τον 'έφτιαξαν' Θεό. Ανάμεσα στον άνδρα και στη γυναίκα η σχέση μπορεί να είναι από απόλυτα ευτυχής έως ασυγκράτητο πάθος και εξοντωτικός πόλεμος. Ο Θεός βοηθός! Ίσως το ζήτημα είναι να μην καταντά η σχέση αδιάφορη, σε άπνοια, τέλμα, συνήθεια. Ο δε Στρίντμπεργκ ήταν και ό ίδιος νους ανήσυχος, ψυχή ταραγμένη, με ζωή αλλοπρόσαλλη, ένα κράμα μεγαλοφυΐας και τρέλας.

- Έχετε συνεργαστεί με σπουδαίους ανθρώπους του ελληνικού θεάτρου (Δημήτρη Ροντήρη, Αλέξη Μινωτή, Σπύρο Ευαγγελάτο, Μιχάλη Κακογιάννη κ.ά.). Θα θέλατε να μας πείτε λίγα πράγματα για την θητεία σας στο Εθνικό και τις συνεργασίες σας αυτές;

Γεννήθηκα μέσα σε θεατρική οικογένεια. Μπήκα πολύ νωρίς στο Εθνικό θέατρο, γνώρισα τα ιερά τέρατα του Ελληνικού θεάτρου. Σαν σκηνοθέτης ξεκίνησα από το Εθνικό το 1979, όπου ήμουν εισηγητής δραματολογίου και βοηθός σκηνοθέτης επί διευθύνσεως Αλέξη Μινωτή και Αλέξη Σολομού. Στη θητεία μου στο Εθνικό Θέατρο είχα την ευτυχία να συνεργαστώ στη σκηνή με τους Δημήτρη Ροντήρη, Αλέξη Μινωτή, Αλέξη Σολομό, Σπύρο Ευαγγελάτο, Μίνωα Βολανάκη, Μιχάλη Κακογιάννη, Κώστα Μπάκα, Γιώργο Θεοδοσιάδη, Ντίνο Δημόπουλο, Γιώργο Μιχαηλίδη. Τι να πρωτοπεί κανείς, τεράστια εμπειρία!

- Μάλιστα έχετε μαθητεύσει κοντά στον Μίνωα Βολανάκη. Μιλήστε μας λίγο για την εμπειρία σας αυτή.

Κοντά στον Μίνωα Βολανάκη μαθήτευσα σαν ηθοποιός και βοηθός σκηνοθέτης, και αργότερα σαν σκηνοθέτης, συν-σκηνοθετώντας μαζί του 4 έργα. Στα 12 χρόνια δίπλα στον Βολανάκη (1979-1991) ήμουν στενός συνεργάτης του συμμετέχοντας στην παραγωγή σπουδαίων πολιτιστικών διοργανώσεων με τις 'Γιορτές των Βράχων'. Ήταν πραγματικά μια σπουδαία και πλούσια σε δημιουργία μαθητεία.

- Μιλήστε μας λίγο για τους συνεργάτες σας σε αυτή την παράσταση. Πώς έτυχε να γνωριστείτε και να συνεργαστείτε;

Είναι μια μοναδική εμπειρία σε ένα σπάνιο και με απίστευτο ενδιαφέρον θεατρικό χώρο. Γνώρισα τυχαία την Μαρία Σκούπα που διευθύνει την ομάδα «Προσωδία» και διαχειρίζεται το θέατρο «Βαφείο-Λάκης Καραλής», όπου παίζεται ο «Πατέρας». Δυστυχώς τον Λάκη Καραλή, που πριν από τη Μαρία ήταν ο καλλιτεχνικός διευθυντής της «Προσωδίας» και του χώρου, δεν τον πρόλαβα στη ζωή. Με την «Προσωδία», που μαζί με το «Θέατρο των Χρωμάτων» που διευθύνω εγώ και συνυπογράφουμε τη φετινή παραγωγή του «Πατέρα», έχουμε μια πολύ αρμονική συνεργασία, νομίζω πως ταιριάζουμε καλλιτεχνικά.

- «... ζήσαμε τη ζωή μας χωρίς να την καταλάβουμε, τη ζήσαμε σα μικρά παιδιά γεμάτα φαντασίες και όνειρα, γεμάτα ιδανικά και ψευδαισθήσεις. Ώσπου επιτέλους ξυπνήσαμε με το κεφάλι κάτω και τα πόδια ψηλά – κι αυτός που μας ξύπνησε ήταν κι αυτός υπνοβάτης...» (από τον «Πατέρα») Θέλετε να μας 'μεταφράσετε' αυτή την ρήση;

Είναι φράση του «Πατέρα», που θα μπορούσε να παραπέμπει ακριβώς στην σύγχρονη κοινωνική εξέλιξη, την οποία βιώνουμε όλοι μας. Αναλωνόμαστε όλοι σε πράγματα που πιστεύουμε ότι έχουν σημασία αλλά δυστυχώς έρχεται κάποια στιγμή που αποδεικνύεται πως ήταν μάταια. Το λέει ο Καβάφης στα «Τείχη»: «Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ μεγάλα κ' υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη... αλλά δεν άκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον. Ανεπαισθήτως μ' έκλεισαν από τον κόσμον έξω». Δεν είναι μόνο το πώς ζούσαμε πριν και ξαφνικά βρεθήκαμε χρεωμένοι, αλλά και οι δικές μας επιλογές. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι πόσοι άνθρωποι προσπαθούν σε όλη τους την ζωή για να δημιουργήσουν έναν υλικό πλούτο και ξαφνικά τους προλαβαίνει μια άσχημη αρρώστια και πεθαίνουν. Αν αντί να ξόδευαν την ζωή τους στον αγώνα να πάρουν άλλο ένα σπίτι ή άλλο ένα αμάξι, αγωνίζονταν να κάνουν την καθημερινότητά τους πιο ωραία, ίσως να ζούσαν και περισσότερο. Πιστεύω ότι από τις 100 ενέργειες που κάνουμε καθημερινά, το 60-70% δεν έχει καμία σχέση με την ευτυχία.


Θέατρο «Βαφείο-Λάκης Καραλής», (συμπαραγωγή: 'Θέατρο Χρωμάτων' – 'Προσωδία')
Αγ. Όρους 16 & Κωνσταντινουπόλεως 115, Βοτανικός, τηλ: 210-3425637.
Παραστάσεις: Παρασκευή και Σάββατο στις 9:00 μμ., Κυριακή στις 7:30 μμ