- Παρόλο που σπουδάσατε αρχιτεκτονική στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και εξειδικευτήκατε στο βιοκλιματικό σχεδιασμό και το interior design, σας «κέρδισε» ο χορός flamenco. Τι είναι ο χορός για εσάς; Ασχολείστε τώρα με την αρχιτεκτονική;

Χορός είναι η βουβή διαχείριση των συναισθημάτων μας από την απόλυτη ακινησία μέχρι την πιο ξέφρενη διονυσιακή εκτόνωση, σε ατομικό ή σε συλλογικό επίπεδο. Η αρχιτεκτονική είναι μια επιστήμη που δεν παύεις ποτέ να ασχολείσαι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Είναι τρόπος σκέψης και αντίληψης, μια προσωπική ματιά που θέτει συνεχώς ερωτήματα. Ο χορός για μένα είναι αρχιτεκτονική και η αρχιτεκτονική χορός με μόνη διαφορά ότι το ένα αφήνει πιο ανεξίτηλα ίχνη από το άλλο. Αν με ρωτάτε αν ασχολούμαι με την αρχιτεκτονική ως επάγγελμα, η απάντηση είναι ναι.

- Το 1992 ιδρύσατε τη σχολή «ARROYO NUEVO» και είστε δάσκαλος χορού flamenco. Τι σας έκανε να ιδρύσετε τη δική σας σχολή;

Είχα μόλις ξεκινήσει flamenco με ένα εξαιρετικό δάσκαλο τον Carlos σε μια γνωστή σχολή μπαλέτου της Αθήνας. Το συμβόλαιο του είχε λήξει και έπρεπε να επιστρέψει στην πατρίδα του. Δεν μπορούσα να διανοηθώ ούτε στιγμή ότι θα σταματήσω το flamenco και η προοπτική της Ισπανίας φάνταζε ακόμη μακρινή. Ήμουν βλέπετε φοιτητής στο 4ο έτος της αρχιτεκτονικής, είχα μπροστά μου τη διπλωματική εργασία για να πάρω πτυχίο και στη συνέχεια το στρατό. Η απόφαση μου να δημιουργηθεί ένας χώρος αποκλειστικά για το flamenco ελήφθη εν ριπή οφθαλμού. Η ιδέα να αποκαταστήσω ένα νεοκλασικό κτήριο στην Κυψέλη και να το μετατρέψω στο πρώτο εργαστήρι flamenco της Αθήνας με ενθουσίασε. Έτσι χωρίς δεύτερη σκέψη βρέθηκα μαθητής στη δική μου σχολή και ήρθα με μεγάλη μου έκπληξη αντιμέτωπος με το άγριο κατεστημένο του χορού της Αθήνας. Όμως το πείσμα είναι ένα στοιχείο που κουβαλάω από μικρό παιδί...

- Είστε άνθρωπος που δεν ενδιαφέρετε για την επιφάνεια των πραγμάτων και όπως αναφέρετε, έχετε μια ακατανίκητη έλξη να διεισδύετε εις βάθος στο πιο σκοτεινό επίπεδο. Ποια είναι η ανταπόκριση που περιμένετε από το κοινό;

Το κοινό έχει πάντα την ικανότητα να αντιλαμβάνεται και να επικοινωνεί με το ουσιώδες. Αν η καλλιτεχνική δημιουργία αγγίζει το επίπεδο αυτό το κοινό ανταποκρίνεται. Η συγκεκριμένη παράσταση «Δεσποινίς Τζούλια» είναι μια νοηματική ανασύσταση του αριστουργήματος του Strindberg βασισμένη στις δυναμικές σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα στα πρόσωπα. Ο ρυθμός, οι απότομες ρωγμές σιωπής και ο παλμικός κραδασμός είναι πολύ έντονα στοιχεία της παράστασης, όπως έντονη είναι εξάλλου και η γραφή του δραματουργού. Η απουσία του λόγου βοηθά σε μια διαφορετικού τύπου πρόσληψη ερεθισμάτων που ενεργοποιεί τις αισθήσεις.

- Το θέμα της παράστασης «Δεσποινίς Τζούλια» είναι η πάλη των φύλων και των τάξεων. Εκτός από τη βασική αυτή έννοια, αναφέρετε ότι διεισδύει αριστοτεχνικά στο δίπολο «φόβος και εξουσία» και μέσα από αυτό φωτίζει πρισματικά όλες τις σχέσεις των εμπλεκόμενων προσώπων... Τι σημαίνει για σας «φόβος»;

Το συναίσθημα που βιώνουμε όταν απειλούνται τα κεκτημένα μας, μέσα σε αυτά και η ίδια μας η ζωή. Η παράλυση που προκαλεί είναι κοινή σε όλους. Η αιτία είναι αυτή που ποικίλει. Ο άνθρωπος που φοβάται γίνεται αντικείμενο χειραγώγησης στα χέρια του εξουσιαστή του. Πάνω σε αυτό το μηχανισμό στηρίζεται, κατά κύριο λόγο, η εξουσία. Αναλογιστείτε αυτά που ζούμε τα τελευταία χρόνια σε εθνικό επίπεδο... Αν το υποψήφιο θύμα βρει τον τρόπο να ξεπεράσει τον εαυτό του και να αναιρέσει το φόβο του ο εξουσιαστής αυτόματα παροπλίζεται. «Δεν ελπίζω τίποτα, δεν φοβάμαι τίποτα, είμαι ελεύθερος» λέει ο Νίκος Καζαντζάκης.

- Όπως αναφέρετε, αφαιρέσατε το κείμενο για να αναζητήσετε την αιτία που κινεί τα σώματα πριν ακόμη αρθρωθεί ο λόγος. Για να ψάξετε τον βαθύτερο λόγο, τον φυσικό, και να τον χρησιμοποιήσετε ως υλικό, θέτοντας τον άλλο, τον επεξηγηματικό, σε κατάσταση σιωπής. Τι σημαίνει για σας αυτή η σιωπή; Που σας οδήγησε αυτή η προσέγγιση;

Παύω να σκέφτομαι μόνο λογικά, ακολουθώντας νοηματικά τη ροή των διαλόγων, και προσπαθώ να διερευνήσω τη σωματική κατάσταση των προσώπων τη στιγμή της εισπνοής, ακριβώς πριν εκφέρουν το λόγο. Η συμπυκνωμένη αυτή χρονική στιγμή σιωπής περικλείει όλη την ενέργεια αυτού που θα επακολουθήσει, του λόγου. Αυτή η προσέγγιση οδηγεί σε μια αλληλουχία σωματικών δράσεων που δεν βασίζονται στο παρελθόν των προσώπων αλλά σε αυτό που συμβαίνει τώρα. Οτιδήποτε περιττό απομακρύνεται και ότι απομένει είναι η δυναμική σχέση που ανασυγκροτεί το κείμενο. Φυσικά, όπως καταλαβαίνετε, μέσα από αυτή τη διαδικασία δεν είναι δυνατόν να ακολουθήσει κανείς γραμμικά τους διαλόγους.

- Στη συγκεκριμένη παράσταση, ο θεατής καλείται να βιώσει με όλες τις αισθήσεις του έναν χορό, λέγοντας ότι είναι ένας «Χορός του Θανάτου». Γιατί συγκρίνετε τον χορό αυτό με ένα flamenco χορό; Ποια η σχέση των δύο;

Το flamenco είναι, εν δυνάμει, ο χορός της Δεσποινίδας Τζούλιας. Αναφέρω ότι το έργο λόγω της ρευστότητας και της αγριότητάς του, είναι ένας χορός, ένας «Χορός του Θανάτου», ένας flamenco χορός, παραπέμποντας στο αντίστοιχο αριστούργημα του συγγραφέα. Το λογοπαίγνιο γίνεται γιατί το flamenco φέρει τον πρωτόγονο πόνο, την πρώτη άναρθρη κραυγή του ανθρώπου απέναντι στο θάνατο.

- Μια από τις πιο χαρακτηριστικές σκηνές της παράστασης είναι η στιγμή που η Τζούλια, απογυμνωμένη από τον παλιό της ρόλο (αριστοκράτισσα), αλλά και από τον καινούριο ρόλο (γυναίκα) αποτόλμησε να ζήσει για μια νύχτα. Υπνωτισμένη σχεδόν από τον εραστή της - εσάς - χάνει την ταυτότητά της και αφήνεται στο θάνατο που της υποδεικνύετε. Αναγνωρίζετε κοινά στοιχεία στις διαπροσωπικές και κυρίως στις ερωτικές σχέσεις που υπάρχουν σήμερα; Θεωρείται ότι έχουν αλλάξει οι εποχές ή κάποια θέματα παραμένουν διαχρονικά;

Αν σκεφτώ μόνο τη δυτική κοινωνία και την εξέλιξή της ενδεχομένως να δυσκολευτώ να βρω αντιστοιχίες. Το έργο γράφτηκε σε μια εποχή που η ισότητα των φύλων ήταν ακόμη ζητούμενο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν σήμερα κοινωνίες στις οποίες οι Τζούλιες ανεξάρτητα από την κοινωνική τους θέση δεν τιμωρούνται ακόμη και με θάνατο. Παρόλα αυτά θεωρώ ότι η διαχρονικότητα του έργου κατά κύριο λόγο βασίζεται στη σχέση εξουσιαστή και εξουσιαζόμενου και στο μηχανισμό επιβολής της εξουσίας, στο δίπολο δηλαδή «φόβος-εξουσία».

- Θα σκεπτόσασταν κάποιο άλλο θεατρικό έργο που θα θέλατε να χορογραφήσετε και να συμμετάσχετε ως παρτενέρ;

Αυτή την περίοδο με απασχολεί ένα κείμενο του Heiner Müller. Αν όλα πάνε καλά νομίζω ότι θα είναι η επόμενη επιλογή μου. Είναι νωρίς όμως να μιλήσουμε γι αυτό.

- Υπάρχει κάποιος καλλιτέχνης που θα θέλατε να συνεργαστείτε μαζί του;

Ναι, όποιος μου διαθέσει ένα χρόνο από τη ζωή του... αστειεύομαι. Σήμερα τα πράγματα συμβαίνουν με μια ευκολία που με τρομάζει. Ανεβαίνουν, με άλλοθι τη δυσκολία και την οικονομική κρίση, χιλιάδες παραστάσεις και εγώ ως θεατής πρέπει να κρατώ το συγχωροχάρτι. Όμως η σκέψη, η δουλειά και ο χρόνος που οφείλουμε να αφιερώνουμε πριν εκθέσουμε κάτι, δεν έχει να κάνει ούτε με την κρίση ούτε και με τις δυσκολίες. Μακάρι αυτή η εποχή που ζούμε να φέρει καλλιτέχνες και ανθρώπους των γραμμάτων πιο κοντά, όπως συνέβαινε κάποτε και μακάρι να ανατραπεί, όσο είναι δυνατόν, η αντιμετώπιση του καλλιτεχνικού έργου ως προϊόν κατανάλωσης, επιτρέποντας του έτσι τη χρονική ωρίμανση.

- Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;

Πολλά, μικρά και μεγάλα και πάλι μικρά...

- Σας ευχαριστώ πολύ!