Δευτέρα, 21 Δεκεμβρίου 2009 00:27

Χρίστος Κρεμνιώτης: "Ό,τι κι αν πλάσει - ποιήσει ο άνθρωπος, είναι κατώτερο του ανθρώπου"

Γράφτηκε από την 
Με δύο ποιητικές συλλογές στη λογοτεχνική του σκευή, ο νεαρός ποιητής Χρίστος Κρεμνιώτης, με σαφείς καταβολές από την ερμητική ποίηση, συνθέτει έναν λόγο άκρως ανεπιτήδευτο, σφύζοντα από υπόρρητους υπαινιγμούς και υποβαλλόμενες ψυχικές εντάσεις. Στη συνέντευξη που μας παραχώρησε μας διαβεβαιώνει ότι στην ποίηση δεν χωρά ορθολογισμός, ούτε και συναισθηματισμός. Αντ? αυτών ο Χρίστος Κρεμνιώτης συνιστά τη λογική και υποδεικνύει την αγάπη. Ισχυρίζεται ότι η ποιητική πράξη, όπως και κάθε άλλη πράξη του ανθρώπου, οφείλει να στοχεύει στον λαβωμένο άνθρωπο, που σήμερα - όσο ποτέ - έχει ανάγκη από αγάπη, που όπως ο ίδιος χαρακτηριστικά αναφέρει, αποκτάται μόνο μέσω της κοινωνίας με τον άλλο. Η ποίηση του Χρίστου Κρεμνιώτη ξεκινά από προσωπικές εναγώνιες ανάγκες- καθολικές για τον άνθρωπο- και αποζητά την ουσία που ενέχει την ύλη, χωρίς να εγκιβωτίζεται σε αυτή και, την αλήθεια πίσω από τα επιφαινόμενα. Η συνέντευξη που ακολουθεί περικλείει την ποιητική, άκρως ανθρωποκεντρική σκέψη του.
- Ο σύγχρονος πολιτισμός, εμμένοντας στη διακίνηση γνώσεων και ιδεών, φαίνεται να παραγνωρίζει τη συναισθηματική ανεπάρκεια των ανθρώπων. Σε ποιο βαθμό ένας άνθρωπος συναισθηματικά απαίδευτος είναι δυνατόν να νιώσει τον ποιητικό λόγο;

Όλα είναι κλίμακα. Κατά τον τρόπο που κάθε ασθένεια είναι ένα επίπεδο της υγείας και το έρεβος, μια στάση του φωτός, και ο κάθε ορισμός για τον πολιτισμό- για την ακρίβεια, ο οποιοσδήποτε ορισμός της κάθε λέξεως- είναι ένα επίπεδο πολιτισμού. Θα έλεγα πως δεν μπορούμε να μιλήσουμε για τον σύγχρονο πολιτισμό. Όπως ούτε για τον χθεσινό ή και τον αυριανό πολιτισμό. Μπορούμε- υποχρεούμαστε - να μιλούμε ή, καλύτερα, να συνομιλούμε για την Ανθρωπότητα. Να συνομιλούμε προσπαθώντας ο λόγος του καθενός από εμάς, να χαρακτηρίζεται από ενδελέχεια μνήμης, σκέψης και επιθυμίας. Αυτή η ενδελέχεια είναι και η κίνησή μας για πολιτισμό. Διότι, όλες οι λέξεις, είναι τάσεις του πνεύματος του ανθρώπου με έναν συλλογικό και μακάριο σκοπό: την κοινωνία. Με σμπαραλιασμένο λοιπόν το αίσθημα του Κοινωνώ, προς τι άλλο μπορούμε να επαναστρέψουμε τα διανύσματα της ύπαρξης μας, αν όχι προς την ένωση της Ανθρωπότητας;
Μεταλλάσσοντας -υποκειμενικά - τις λέξεις της ερωτήσεως το λοιπόν, λέω: στο σμήνος ατόμων του κόσμου μας, τα συναισθήματα και η σκέψη λειτουργούν υπέρ ιδιωτικής επιβίωσης. Όχι υπέρ συλλογικής συμμετοχής στο Θαύμα της Ζωής - να η Κοινωνία. Κάνοντας τώρα μια νοηματική σύμβαση με την ερώτησή σας, συνεχίζω: Αυτός ο «Σύγχρονος πολιτισμός» διατείνεται διακίνηση ιδεών, βασιζόμενος στον συναισθηματισμό - δηλαδή τον αλλοτριωμένο συναισθηματικό μας κόσμο που γίνεται χειμαδιό της κάθε διεστραμμένης επιθυμίας, στην οποία μπορεί να εξελιχθεί η έμφυτη ιδιότητα του «επιθυμώ» στο ανθρώπινο ον - και από την άλλη, στηριζόμενος στην μαγαρισμένη λογική της μικροπρέπειας. Θεωρώ πως ο άνθρωπος, πρέπει να χρησιμοποιήσει τη λογική του, για να αποκωδικοποιήσει το παρελθόν του και το συναίσθημά του, για να το συγχωρέσει. Να το αγαπήσει. Ο άνθρωπος δεν είναι μόνο συναισθηματικά ανεπαρκής. Ούτε μόνο λογικά. Ο άνθρωπος είναι λαβωμένος και κατ? εμέ, μοναχά η αγάπη μπορεί να τον ιάσει. Μια αγάπη όμως - η Αγάπη - που δεν στερείται κρίσεως (κριτικής ικανότητας), αλλά ούτε την αφήνει να κατασκηνώνει στα συμφεροντολογικά τοπία του ορθολογισμού και, από την άλλη, δεν ταυτίζεται με την υστερία του ερωτισμού - που αν τύχει και στερέψει τελικά, καταντά αυτός ο γνώριμος εγκεφαλικός σεξισμός που διακηρύττει, για να μας πείσει για την τάχα κοινωνική του διαθεσιμότητα, πως θα θυσίαζε τον εαυτό του για το καλό της οξυκεράσου, της αχλαδιάς ή του Framboise ?
Όσο για την γνώση τώρα, δεν ξέρω τι σημαίνει ετούτη η λέξη για να σας απαντήσω. Στις ημέρες μας κυριαρχεί η λογική της μικροπρέπειας. Η επιστήμη, λέει πως γνωρίζει τα πράγματα κατά το 4% της αλήθειας των. Δεν θα ρωτήσω, πώς είναι λογικό να μιλάμε για το ποσοστό του μερικού από τη στιγμή που δεν γνωρίζουμε το όλον. Είναι αστεία η βεβαιότητά τους. Όλων εκείνων των ανθρωποειδών που χαρίζουν τις ημέρες τους στα ερευνητικά κέντρα με σκοπό να μεταφέρουν την κραυγή της χήνας στον Ποσειδώνα. Κι όμως, αυτή η βεβαιότητα του 4%, έχει οδηγήσει σχεδόν κάθε έναν από εμάς να υπερασπίζεται τους ισχυρισμούς του, επικαλούμενος, τι άλλο, την αριθμητική των μπακάλικων, είτε για να αποδείξει το έλλειμμα τριών κουκιών κάπαρης, είτε το πλεόνασμα Ουρανίου στα χώματα των αθώων. Όλα αυτά, φυσικά, δεν αποστρέφονται την ομορφιά που οι επιστήμονες -ποιητές, έχουν αναδείξει.
Για εμένα, κάθε πράξη του ανθρώπου, είναι πράξη ποιητικού λόγου. Κι ό,τι κι αν πλάσει - ποιήσει ο άνθρωπος, είναι κατώτερο του ανθρώπου. Η συνύπαρξη, δηλαδή η κοινωνία, είναι η μοναδική πράξη του ανθρώπου η οποία τον ξεπερνά. Και κάτι άλλο: ένας άνθρωπος συναισθηματικά απαίδευτος, είναι άνθρωπος συναισθηματικά ανολοκλήρωτος θα έλεγα. Άρα ο κάθε ένας μας. Και ναι, θα νιώσει την ποίηση. Το ότι όμως άλλη ποίηση θα συγκινήσει τον κάθε έναν κι άλλη θα απορρίψει ο κάθε ένας, είναι πάλι ζήτημα κλίμακας. Θεωρητικά μιλώντας, νομίζω πως ένας ολοκληρωμένος άνθρωπος, θα είναι, θα γίνεται και θα κάνει ποίηση την ίδια στιγμή.

- Θεωρείτε ότι έχει εφαρμογή στη μεταμοντέρνα εποχή μας η άποψη του Βαλερύ, ο οποίος στα τέλη της δεκαετίας του 1930 κατέθετε: «Η ευαισθησία στους νεωτερικούς ανθρώπους αδυνατίζει, αφού χρειάζεται μια ολοένα πιο ισχυρή διέγερση, μια πιο μεγάλη δαπάνη ενέργειας για να νιώσουμε κάτι»;

Σε άλλους ναι και σε άλλους όχι. Ο άνθρωπος, έχει πληγωθεί από τις δοκιμασίες τις οποίες επέβαλλε χάρη της ελευθερίας του στον εαυτόν του. Αλλά και χάρη στην επιβολή της ελευθερίας?.Έχει εξοντώσει μέσα του την ειρήνη. Είναι σαν νεκρός, γιατί έχει φράξει τους δρόμους της θυσίας που οδηγούν από τον έναν στον άλλον. Για αυτό και λέω, πια, κάθε μας κίνηση θέλει τον μόχθο μιας ολόκληρης ανάστασης. Η διέγερση, δεν με ενδιαφέρει. Η ανάσταση είναι το κλειδί. Αλλά πρέπει να βρούμε το θάρρος να ομολογήσουμε πως είμαστε νεκροί και, παραλόγως, ομολογώντας το, να πεθάνουμε. Μια διαστρεβλωμένη χρήση της φράσης του Βαλερύ έχει νικήσει κατά κράτος. Οι αισθήσεις έχουν ταυτιστεί με την ύπαρξη και ο άνθρωπος τρέμει όποτε τις νιώθει απούσες ή όταν βλέπει να εξασθενούν. Να σβήνουν. Όλο αυτό, διαδοχικά, άγει στην παράκρουση που επειδή είναι, παρά κάτι, καθολική, δεν αναγνωρίζεται ως τέτοια. Και η ελευθερία, τότε, δεν είναι παρά η επιλογή μιας προσωπικής, μάλλον, ατομικής δυσαναλογίας των αισθήσεων. Ευτυχώς όμως υπάρχει η? λεπτομέρεια του θανάτου. Και, ή Ζώντας τη διασχίζουμε, ή αυταπατώμενοι, μας καταποντίζει.

- Μέχρι τίνος σημείου επιτρέπεται να εισέλθουν οι δυνάμεις του ορθολογισμού στην τέχνη της ποιήσεως;

Καθόλου. Στην ποίηση απαγορεύονται όσα και στη ζωή του ανθρώπου. Για αυτό, μαζί με τον ορθολογισμό, θα απέρριπτα και τον συναισθηματισμό. Προσέξτε όμως: Αρνούμαι τον ορθολογισμό, γιατί συνιστώ τη λογική και απορρίπτω τον συναισθηματισμό, γιατί υποκλίνομαι στην Αγάπη.

- Στο ποιητικό έργο σας διακρίνεται μια επιμονή στην πράξη της σύλληψης, από την οποία προέρχεται η γέννηση της ύλης. Μήπως η εμβρυακή μορφή της ζωής μάς καλεί, ως αναγνώστες, να επανεκκινήσουμε τη ζωή μας από το σημείο μηδέν, ανασυστήνοντας το πλαίσιο της εμπειρίας μας σε μια δι-ανθρώπινη μη ναρκισσιστική σφαίρα;

Η σύλληψη δεν οδηγεί στην γέννηση της ύλης. Η ύλη αναμορφώνεται δια της ανακύκλωσής της. Αυτό που επεχείρησα, ήταν η υπεράσπιση της σύλληψης. Του ανθρώπου. Ακριβώς, αποξενώνοντας την από την καθαρά υλική της διάσταση. Και πώς το προσπάθησα; Τονίζοντάς την. Αφήστε με να σας εξηγήσω. Στο ποίημα μήτρα, από το οποίο και έλκω το όνομα της πρώτης μου συλλογής, λέω:

«ώριμο σπέρμα
θήρεψε μέλλον.
αιχμαλωτίζουν , κύτταρα, θάλπος,
άπειρο να δαγκώνει στο φιλί
και πέφτοντας
σκορπίζει έναστρο χώμα».


Κάμποσοι ηλίθιοι, που μόνο πουριτανικά αναφέρονται στην μεταφυσική, το έκριναν ως χυδαίο. Άλλοι, ο φτωχόκοσμος του ορθολογισμού, αηδίασε από το «και πέφτοντας / σκορπίζει έναστρο χώμα». Τι εννοώ εγώ; Ότι το σπέρμα, αυτή η ύλη, οδηγεί στον άνθρωπο. Που στον πρώτο του έρωτα, δεν θα ξέρει καλά - καλά να φιλήσει κι όταν πεθάνει, θα συνεχίσει αυτή που εγώ πιστεύω ως ουράνια φύση του. Εννοώ ξεκάθαρα την Χριστιανική μεταθανάτιο Ζωή. Αλλού πάλι, λέω:

«Σκαλίζει η πείνα του σκύλου
Στην γιορτή και στο σπέρμα του ανθρώπου»


Βγείτε στις άθλιες μητροπόλεις μας. Παρίσι τις πείτε, Θεσσαλονίκη τις βαπτίσετε, θα δείτε το ίδιο. Μέθη, διέγερση, ηδονισμό? κοιτάξτε τα σκουπίδια μας? καπότες αλκοόλ και ψυχοφάρμακα. Μα τι να πει κανείς για μια εποχή, που η ύλη των σκουπιδιών της αντέχει περισσότερο από την ύλη του σώματος του ανθρώπου;
Ναι, χρειάζεται να ξαναγεννηθούμε. Και η καινή μήτρα μας, θα είναι ο θάνατος. Δηλαδή αυτή η παγίδα του τίποτα. Που εάν το τίποτα μας τρομοκρατήσει, ο τρόμος αυτός, ας γίνει αιτία να καταλάβουμε το πόσο ανίσχυρη είναι η βιωτή μας. Κι αν όχι, ας είμαστε προσεκτικοί με το πού συνίσταται το θάρρος μας.

- Μιλήστε μας για τις ποιητικές σας καταβολές και τους προσωπικούς προσανατολισμούς σας στην ποίηση.

Θα επιχειρούσα να τις εντοπίσω στον ερμητισμό. Όμως αυτήν την ερμητική ποίηση, με βάση τον πολιτισμό μας, θα την ονόμαζα μυστική ποίηση. Δεν με απασχολεί εάν κάτι τέτοιο ακούγεται φαντασμένο. Εγώ, στην ποίηση, έχω συχνά το αίσθημα κβαντικού φυσικού. Η ποίηση, για εμένα, είναι η σύνθεση στο αποκορύφωμα. Δεν με ενδιαφέρουν οι ωραίοι στίχοι, τα σλόγκαν και το ευφυολόγημα. Με απασχολεί βαθύτατα εντούτοις, μια αντιυλική ταραχή ή ειρήνη που μπορούν να δώσουν. Ακόμη και ακατανόητη. Φυσικά, η ποίηση δεν είναι μόνο ατμόσφαιρα. Ακόμη κι αν κάποιος αηδιάσει με το νόημα των ποιημάτων μου, είναι και πάλι συνομιλητής μου. Η ποίηση, είναι και μια χαραμάδα συρίζοντος ανέμου από άλλον κόσμο. Το ποίημα, έχει μια πνευματική οσμή, στην οποία αρέσκεται κανείς ή όχι. Αδιαφορεί ή μόλις την ανέχεται. Στην ποίηση, κατά την άποψη μου, οι λέξεις, είναι κατοπτρισμοί νοημάτων απάνω στην ψυχή του ποιητή. Η αντίπερα όχθη, τα επέκεινα της ζωής του ποιήματος, είναι ο αναγνώστης. Από αυτόν θα κριθεί η μεταθανάτιος ζωή του ποιήματος. Η κόλαση ή η παράδεισος.

- Και στις δύο ποιητικές σας συλλογές ανάμεσα στο σώμα των διακριτών ποιημάτων σας, παρενθέτετε τα λεγόμενα «περάσματα». Πώς εμπνευστήκατε τα «περάσματα» και ποιος είναι ο ρόλος τους ανάμεσα στα ποιήματά σας;

Πιστεύω στην αρχιτεκτονική. Και στην φιλοκαλία. Όχι την αισθητική. Ας αφήσουμε και κάτι στις μοδίστρες. Είναι το απαύγασμα της κοσμοθεωρίας μας. Του πνεύματός μας. Αλλά: αυτό δεν αποτελεί αμφίδρομη και αντιστρέψιμη συνάρτηση? ναι στην φιλοκαλία που προκύπτει από την κοσμοθεωρία μας. Όχι όμως, ρητά, στις ψυχές που έρπουν πίσω από τον καλλωπισμό και την επιφάνεια για να νομίσουν πως έτσι θα διαμορφώσουν ένα ξεχωριστό πρόσωπο. Τα περάσματα, τα χρησιμοποίησα προς ανάπαυση των αναγνωστών αφενός, αφετέρου, ώστε το οικοδόμημα του βιβλίου, να εκδηλώσει καλύτερα τη συνοχή του. Το σώμα του.

- Στο εσώφυλλο της ποιητικής σας συλλογής «ώριμο σπέρμα» αναφέρεστε στη ?Follia di Spagna? του Antonio Salieri. Σε τι έχει εμπλουτίσει το ποιητικό έργο σας η κλασική μουσική σας παιδεία;

Και στην «Εφηβεία του μπλε» την «καρδιακή προσευχή» του John Tavener. Με την φωνή της Bjork στο Κύριε ελέησον? Καθόλου τυχαία. Ως Follia di Spagna, αναφέρεται μια μελωδία μικρή, βαγαπόντηδων του 1500 περίπου. Απάνω σε αυτή, πολλοί συνθέτες, έγραψαν παραλλαγές. Απάνω στο ίδιο μότο δηλαδή, διαφορετικές εκδοχές. Μεταξύ τους, ο Βιβάλντι, ο Μπαχ, ο Κορέλι, ο Μπραμς? του Σαλιέρι όμως έχει κάτι το μοναδικό. Ο Σαλιέρι, πέρα του ότι συνθέτει 26 παραλλαγές, κάνει μια λαμπρή χρήση της ενορχήστρωσης, ενώ το τραγικό αίσθημα που είχε ως καλλιτέχνης - ο Μότσαρτ δεν το έφτανε ούτε κατά διάνοια σε αυτό - παρατάσσει το έργο του αυτό δίπλα στα αργά μέρη των συμφωνιών του μαθητή του Μπετόβεν, ενώ η ποικιλία των τρόπων του προμηνύει σχεδόν και τον Ραβέλ στο Μπολερό που θα ερχόταν έναν αιώνα μετά. Η χρήση αυτού του έργου, από εμένα έγινε διότι, μέσα του, βλέπω όλη την ανθρωπότητα που είτε ως τσιγγάνοι της Ισπανίας, είτε σαν μουσικοσυνθέτης της Βενετίας, το χρησιμοποίησε. Στην δε ατμόσφαιρα που δημιουργεί ο Σαλιέρι, ακούω την φωνή της ιστορίας. Τους Ναπολεόντειους πολέμους - καλύτερα από όσο στη Ηρωική του Μπετόβεν, τα τοπία της Τοσκάνης της Αναγέννησης, τους αλήτες που σβήναν στους πάγους της βόρειας Ευρώπης αναζητώντας μια καλύτερη ζωή και ουδείς τους γνωρίζει. Όλο αυτό, έχει άμεση σχέση με τη σύλληψη της πρώτης μου συλλογής. Ακόμη και με το έργο του Πικάσο που επέλεξα στο εξώφυλλο. Η γενεά που φέρει στις πλάτες της όλες τις προηγούμενες που δεν γνωρίζει. Μα τις έχει μέσα της. Στο αίμα της. Στο σπέρμα της. Αλλά και μπορεί να ανατρέψει την ροή που μοιάζει αναπότρεπτα να έχουν δώσει στην πορεία της?

- Αφιερώνετε τη δεύτερη ποιητική συλλογή σας «Η εφηβεία του μπλε» στον ποιητή Γιώργο Σαραντάρη. Η επιλογή αυτή οφείλεται σ? ένα είδος συγγένειας της γραφής και των θεωρητικών σας αρχών προς το ποιητικό ιδίωμα και τον φιλοσοφικό προβληματισμό του Σαραντάρη, «του εύθραυστου διανοούμενου που είχε προφθάσει να κάνει τις πιο πρωτότυπες και γεμάτες από αγάπη σκέψεις για την Ελλάδα και το μέλλον της», όπως χαρακτηριστικά καταγράφει ο Οδυσσέας Ελύτης;

Λέω: «Ίσως, στον Σαραντάρη». Τον οποίον και θεωρώ κορυφαίο ταγό του σύγχρονου νεοελληνικού πολιτισμού. Κι ας αγνοείται. Υπάρχει μια συγγένεια στη φυσιογνωμία της γραφής μας και ίσως μια συγγένεια στην πνευματική μας προέλευση. Τον Χριστιανισμό. Κρίνω τον Σαραντάρη μόνο ως προς το γεγονός της πλήρους απουσίας αναφορών στο έργο του - το φιλοσοφικό εννοείται - σε πατέρες της ανατολικής εκκλησίας. Η άποψή του θα ήταν πιο ξεκάθαρη απάνω στη ζωή, αν τους γνώριζε. Και τα φαινόμενα του ανθρώπου θα έβρισκαν έναν σαφέστερο εκφραστή στον Σαραντάρη. Όπως και να έχει, αποτελεί ένα θαύμα σε όλη την Ευρωπαϊκή λογοτεχνία. Ήταν από τους λίγους αληθινούς. Φαντάζομαι, κάποιες φορές, τον Ρεμπώ στα χέρια του Σαραντάρη? πόση λύτρωση.

- Πολλοί στην εποχή μας αυτοσυστήνονται ως «ποιητές», ενώ πολλοί λιγότεροι διατίθενται να διδαχθούν από την ποίηση. Θεωρείτε ότι οι άνθρωποι που καταφεύγουν σήμερα στη σύνθεση ποιητικού λόγου, παρωθούνται στην πλειοψηφία τους από την ανάγκη αυτοπροβολής και επίδειξης που θα τους εξασφαλίσει ενδεχομένως την ευκταία κοινωνική αποδοχή;

Μάλλον κοινωνικό χλευασμό εξασφαλίζουν. Αλλά τους αξίζει. Αποζητούν μόνο να αλληλοεπευφημούνται μεταξύ τους. Το πολύ πολύ, να κάνουν τα πάντα για μια αποδοχή για τον κύκλο που θα επιλέξουν. Του τάδε ή του δείνα περιοδικού. Εμένα, προσωπικά, με απασχολεί η κοινωνική συμμετοχή του ποιητή. Όχι κομματική! Κοινωνική? τότε, ίσως, να επανορθωθούν οι σχέσεις μας με το κοινό. Να δώσει ο Θεός?

- Μπορεί η ποίηση να αποσείσει το διαχρονικό υπαρξιακό αδιέξοδο του ανθρώπου, διαχειριζόμενη όποια ένστικτα ή φόβους θανάτου, τα οποία κλονίζουν την ψυχή και το σώμα του;

Φυσικά και όχι. Όχι από μόνη της. Θα σας ρωτούσα, μπορεί ένα μουσικό κομμάτι να αλλάξει τον κόσμο; Ένας πίνακας; Όχι από μόνη της λοιπόν. Μπορεί στην ποίηση να διαπιστωθεί κάτι τέτοιο. Μπορεί σε κάποιους ποιητές, να αναγνωρισθεί κάποια λύση. Όμως μόνον άπαξ και έρθει η ζωή στην καθημερινότητά μας, θα φύγει ο θάνατος από τις πράξεις μας. Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο λέει ο Ντοστογέφσκυ. Τι να προσθέσουμε;

- Ο άνθρωπος από απόλυτος κυρίαρχος ενός κόσμου τον οποίο κατάφερε να μορφοποιήσει με τη γλώσσα και να ανασυστήσει με την τέχνη, έφθασε να υπόκειται σήμερα στις όποιες μορφές, στάσεις και συμπεριφορές που η ίδια η πραγματικότητα τού επιβάλλει. Μάλιστα φαίνεται ανίσχυρος να οργανώσει τον τεχνολογικά διευρυμένο υπερχώρο που λειτουργεί αφομοιωτικά επάνω του. Πώς μπορεί να διατυπωθεί ένα αίτημα υπεράσπισης της παρουσίας και της συμμετοχής των ανθρώπων στην ίδια τους τη ζωή;

Δύστηνο γεγονός? όλα σχεδόν έως τώρα, ήσαν πράξεις για την πράξη και ευρήματα για το εύρημα. Και ποίηση για την ποίηση και κριτική για την κριτική. Πρέπει όλα να στοχεύουν στον άνθρωπο. Τότε, ο άνθρωπος θα πάψει να αισθάνεται το βάρος του κυρίαρχου και θα δεχτεί την χάρη του συμμέτοχου. Εγώ ελπίζω στο τίποτε του Θανάτου. Θα ξεχωρίσει την ήρα από το στάρι και, προς Θεού, μόνον φαινομενικά μαζί με τα ξερά θα καούν και τα χλωρά? Πώς μπορεί, ρωτάτε, να διατυπωθεί κάποιο αίτημα υπερασπιστικό της παρουσίας και της συμμετοχής του ανθρώπου στην ίδια του τη ζωή?; Με μια λέξη. Αγάπη.

- Θεωρείτε ότι ο άνθρωπος, μέσω της τέχνης, λυτρώνεται - έστω και παροδικά - από το βάρος των πεπερασμένων βιολογικά ορίων του;

Τις περισσότερες φορές η τέχνη λειτουργεί σαν παραισθησιογόνο. Ή πέφτει θύμα ερμηνευτών με παραισθήσεις ή, ατομοκεντρικών εγωπαθών τεράτων που κρύβουν πίσω από την οδύνη τις υπερασπιστικές του σαδισμού τους ερμηνείες? Νομίζω πως επί τω πλείστον, ερεθίζει και σπανιότερα στηρίζει.

- Πιστεύετε σε κάτι που σας δίνει το δικαίωμα να ελπίζετε σε ένα καλύτερο αύριο για τον άνθρωπο;

Το δικαίωμα; Το δικαίωμα μού το δίνει το αίμα μου, ως αίμα ανθρώπου. Η ελπίδα όμως, είναι η άγνωστη κληρονομιά μας. Και μου την χαρίζει, το Αίμα του Θεού, ως Αίμα Ανθρώπου.


Η τελευταία ποιητική συλλογή του Χρίστου Κρεμνιώτη με τίτλο «Εφηβεία του μπλε» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις ?Οδός Πανός?. Το προσωπικό του ιστολόγιο βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση http://kremniotis.blogspot.com
Ειρήνη Σπυριδάκη

Aσχολούμαι με την μοντέρνα ζωγραφική και κατοικώ στο Ηράκλειο Κρήτης. Έχω σπουδάσει Κλασική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, με μεταπτυχιακά στο ΕΑΠ. Μαθήτευσα στο εργαστήρι ζωγραφικής του λέκτορα αισθητικής αγωγής Αζαρία Μαδανιάν. Έχω συμμετάσχει σε διεθνείς και πανελλήνιες ομαδικές εκθέσεις, αποσπώντας διακρίσεις σε διαγωνισμούς και έχω πραγματοποιήσει μία ατομική έκθεση.