Πολλοί κριτικοί έχουν κάνει λόγο για την αλληγορική γραφή του και την επιδέξια χρήση των συμβόλων στο έργο του, για την εμμονή του με τον χώρο της φαντασίας, για την υπαρξιακή αγωνία των ηρώων του. Έχοντας ήδη στις συγγραφικές του αποσκευές πέντε βιβλία, ο συγγραφέας Δημήτρης Σωτάκης διαθέτει αναντίρρητα μια χαρακτηριστική αποκλίνουσα ματιά έναντι της σύγχρονης πραγματικότητας, την οποία μάς προσκαλεί να υιοθετήσουμε, ως αναγνώστες του έργου του. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, αποτυπώνεται με διαύγεια η ανατρεπτική σκέψη του συγγραφέα όσον αφορά ποικίλες όψεις της λογοτεχνικής έκφρασης, την ίδια στιγμή που στις απαντήσεις του υφέρπει μια λεπτή χιουμοριστική διάθεση που αποδεικνύει ότι ο ίδιος αντιστρατεύεται κάθε μορφής σοβαροφάνεια και διδακτισμό?
- Κυκλοφορήσατε το πρώτο σας βιβλίο σε ηλικία μόλις 24 ετών. Μιλήστε μας για την βιωματική σας σχέση με τη λογοτεχνία και τα ερεθίσματα που σας ώθησαν να εκφραστείτε μέσω του γραπτού λόγου.
Ο γραπτός λόγος είναι τελικά για μένα μια συνειδητή επιλογή να ελιχθώ στο πλαίσιο που καθορίζει η μοναξιά, η επιθυμητή απομόνωση. Η συγγραφή ενός λογοτεχνικού κειμένου αποτελεί μια απόδειξη της δημιουργίας ενός μικρόκοσμου μέσα σε τέτοιες συνθήκες, δηλαδή αντικατοπτρίζει τη δική μου ματιά όταν στέκομαι απέναντι από τους ανθρώπους, ίσως μακριά, σε απόσταση απ? αυτούς.
- Έχετε πολλάκις χαρακτηριστεί ως συγγραφέας του φανταστικού. Πόσο ευδιάκριτα είναι, κατά τη γνώμη σας, τα όρια ανάμεσα στη φαντασία και την πραγματικότητα;
Η πραγματικότητα δεν έχει μεγάλη σημασία στη ζωή ενός ανθρώπου. Συνήθως ένα ρεαλιστικό τοπίο, μια γήινη ζωή που κυλάει με μια ορισμένη κανονικότητα, κοπιάρει κωδικούς, τρόπους, συμπεριφορές, σχηματίζοντας στο τέλος ένα προκατασκευασμένο τοπίο. Η φαντασία απ? την άλλη ακυρώνει αυτή την πραγματικότητα, εκμεταλλευόμενη τις αδυναμίες της. Η φαντασία εμπεριέχει την επιθυμία, το όνειρο, την δραπέτευση από το αυτονόητο, άρα πρόκειται για μια ηδονική, μια απολαυστική διανοητική κατάσταση. Τα όρια είναι σαφή.
- Αρέσκεστε στη χρήση αλληγοριών στα λογοτεχνικά σας έργα. Εξηγήστε μας τους λόγους που επιλέγετε, μέσω της αλληγορικής οδού, να υπαινίσσεστε όψεις της καθημερινής μας ζωής, προβληματίζοντας τους αναγνώστες σας.
Ποτέ δε με έλκυε το χειροπιαστό, η ευθεία πλοκή, η καθαρή χαρτογράφηση μιας ιστορίας. Αυτό που αιωρείται, που αφήνεται μετέωρο είναι πάντα το στοιχείο που με γοητεύει. Η πλοκή στα βιβλία μου είναι απλώς ένα άλλοθι, ένα όχημα για να ειπωθεί αυτό που πρέπει να ειπωθεί, η εξιστόρηση, ακόμη και οι προσωπικότητες των ηρώων είναι μια εύκαμπτη παράμετρος της δουλειάς μου, εκείνο που με αφορά είναι να γίνει αντιληπτή η προδιάθεση που είχα ξεκινώντας τη συγγραφή, το στίγμα.
- Νιώθετε απόλυτα ελεύθερος κατά τη συγγραφή των έργων σας ή μήπως υπάρχουν φορές που αισθάνεστε ότι παρεισφρύουν στο κείμενο, παρά τη θέλησή σας, επιρροές από προγενέστερα αναγνώσματά σας;
Ποτέ δεν είμαστε ελεύθεροι. Δεν μπορώ να είμαι ελεύθερος όταν γράφω, αλλά και όταν ζω τη ζωή μου κάθε μέρα. Στα βιβλία μου δεν παρεισφρύουν αναγκαστικά επιρροές από προγενέστερα αναγνώσματα, αλλά κάθε στοιχείο που βιώνω καθημερινά, αυτό το ανόμοιο ψηφιδωτό που βιώνουμε όλοι μας. Αλλά αυτό δεν έχει ιδιαίτερη σημασία, μιας που η συγγραφή ενός βιβλίου είναι ουσιαστικά το αποτέλεσμα αυτού του ψηφιδωτού, η συνέπεια του πώς φιλτράρει κανείς αυτό που ζει.
- Η συγγραφή ως διαδικασία για εσάς είναι θέμα έμπνευσης ή ωραρίου; Γράφετε άτακτα και μόνο όταν μέσα σας υπερχειλίζει η ανάγκη ή ακολουθείται πιστό καθημερινό πρόγραμμα προσήλωσης στο πληκτρολόγιο;
Γράφω όταν έχω μια ιδέα, την οποία μπορώ να υποστηρίξω γράφοντας. Η λογοτεχνία- με κανέναν τρόπο- δεν αποτελεί για μένα ψυχοθεραπεία, αντίθετα την αντιλαμβάνομαι ως μία απολαυστική αγγαρεία, έναν τρόπο να ακυρώνεις το αυτονόητο με έναν έξυπνο και ευεργετικό τρόπο. Δεν γράφω ποτέ με ωράριο.
- Έχετε σήμερα απαντήσει στο ερώτημα αν η συγγραφή για εσάς αποτελεί επιλογή ή ανάγκη; Υπάρχει κάποιο άλλο επάγγελμα που πιστεύετε ότι θα μπορούσατε να κάνετε;
Είναι, χωρίς δεύτερη σκέψη, επιλογή. Η ανάγκη που προκύπτει, ακριβώς δαμάζεται και καταλαγιάζει με τη διαδικασία της συγγραφής. Θα μπορούσα, αν ήμουν πιο θαρραλέος, πιο ελεύθερος, να ικανοποιώ αυτή την ανάγκη ουρλιάζοντας στους δρόμους ή κάνοντας πειράματα με το ανθρώπινο είδος. Θα μπορούσα να ήμουν χορευτής στα μπαλέτα Μπολσόι με εντυπωσιακή καριέρα, ναι, αυτό θα έκανα.
- Στο τελευταίο μυθιστόρημά σας «Το θαύμα της αναπνοής» ο κεντρικός ήρωας «στενο-χωρείται» από τον αυξανόμενο, λόγω της οικονομικής ευμάρειας, όγκο των άχρηστων αντικειμένων που του προκαλούν σταδιακά ασφυξία. Τι συμβολίζουν τα άχρηστα αντικείμενα που συλλέγουμε και ποια βαθύτερη ανάγκη των ανθρώπων ικανοποιεί μια τέτοια σωρευτική συμπεριφορά;Η συλλογή αντικειμένων φαντάζει στα μάτια μου μια ανόητη διαδικασία. Η σωρευτική συμπεριφορά δεν είναι τίποτα άλλο από μια νοσταλγική διάθεση, μια φθηνή ανασφάλεια ενός ανθρώπου. Ωστόσο, όταν κανείς στενο-χωρείται, όταν παύει να είναι ευέλικτος, αντιδρά, ακόμη και παθητικά, και αυτή η αντίδραση είναι εκπληκτικά ενδιαφέρουσα για έναν παρατηρητή. Ένας άνθρωπος στα όριά του, πιεσμένος, πραγματικό ζώο, αυτό έχει σημασία.
- Σε μια πρόσφατη συνέντευξή σας δηλώσατε ότι τα θέματα που κυρίως σας απασχολούν είναι «η ?τακτοποίηση? της ζωής ενός ανθρώπου, η τάξη που προσπαθούμε να βάλουμε σε αυτό το χάος και ποιος είναι ο τελικός προορισμός αυτής της θολής μας πορείας». Θεωρείτε ότι η επιλογή μιας τέτοιας θεματολογίας αποτελεί απότοκο του τρόπου με τον οποίο προσλαμβάνετε, ως συγγραφέας, τη σύγχρονη και μόνο πραγματικότητα, ή πιστεύετε ότι η θεματολογία αυτή είναι διαχρονική και αφορά τον άνθρωπο οποιασδήποτε εποχής που βιώνει υπαρξιακό αδιέξοδο, έχοντας απωλέσει τον προσανατολισμό του;Η τακτοποίηση του χάους που επικρατεί στην ανθρώπινη ψυχή είναι ένα αιώνιο ζητούμενο. Ο προσανατολισμός είναι αλήθεια ότι δεν μπορεί να χαθεί, διότι δεν υπάρχει φυσικά προκαθορισμένος και προδιαγεγραμμένος προσανατολισμός. Η θεματολογία μου αντλείται από τις ανησυχίες μου για όσα μπορώ να δω.
- Στην ίδια συνέντευξη έχετε ευθαρσώς καταθέσει ότι ασχολείστε και ανησυχείτε συνεχώς για τον εαυτό σας. Σας φοβίζει ή σας δελεάζει η σκέψη ότι ένας συγγραφέας που παραδέχεται δημόσια κάτι τέτοιο, θα πρέπει με μεγαλύτερο κόπο να πείσει στη συνέχεια ότι το έργο του έχει να πει πράγματα που ενδιαφέρουν εκτός από τον ίδιο και τους αναγνώστες;Δεν μπορείς να πεις στους αναγνώστες τίποτε πέρα από όσα απασχολούν τον εαυτό σου. Όσα με ανησυχούν, ανησυχούν με κάθε τρόπο και τους υπόλοιπους, μιας που βρίσκομαι στον ίδιον φυσικό και διανοητικό τόπο με τους αναγνώστες. Δεν έχω πρόθεση να καταβάλλω κόπο.
- Πιστεύετε ότι η λογοτεχνία και γενικότερα η τέχνη μπορεί να συγκροτήσει μια εναλλακτική πρόταση σκέψης και δράσης, απευθυνόμενη στον άνθρωπο που βιώνει μια συγκεχυμένη εξωτερική και εσωτερική πραγματικότητα σήμερα;Σε καμία περίπτωση. Η λογοτεχνία περισσότερο δημιουργεί, παρά λύνει προβλήματα και βέβαια δεν είναι τρόπος σκέψης. Επίσης δεν είναι δράση. Σίγουρα σε βουλιάζει ακόμη περισσότερο στην απελπισία σου. Σε μια εξαιρετική ωστόσο απελπισία.
- Πως σχολιάζετε τη μαζικά εκφραζόμενη - ιδίως τα τελευταία χρόνια - επιθυμία πολλών ανθρώπων να συγγράψουν και κυρίως να εκδώσουν κάποιο έργο τους;Είναι μια μεγάλη μπούρδα. Να σταματήσουν κάθε τέτοια προσπάθεια και να ασχοληθούν με το εμπόριο.
- Είστε ένας από τους νέους συγγραφείς που διατηρούν μια ενημερωμένη διαδικτυακή ιστοσελίδα, καθώς και λογαριασμό στο facebook. Πιστεύετε ότι το μέλλον της λογοτεχνίας βρίσκεται στα ηλεκτρονικά βιβλία ή οι αναγνώστες θα παραμείνουν εραστές της μυρωδιάς του χαρτιού;Δεν πιστεύω στο μέλλον των ηλεκτρονικών βιβλίων. Το χαρτί έχει μυρωδιά, ατμόσφαιρα, ερωτισμό και χαρά, απέναντι στο ανοργασμικό ηλεκτρονικό μέσο. Σίγουρα το βιβλίο, σε φυσική μορφή, θα παραμείνει ως έχει.
Περισσότερες πληροφορίες για το έργο του Δημήτρη Σωτάκη είναι διαθέσιμες στον δικτυακό τόπο www.dimitrissotakis.gr καθώς και στη σελίδα του στο Facebook - Το τελευταίο του μυθιστόρημα με τίτλο «Το θαύμα της αναπνοής» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Κέδρος.