Δευτέρα, 15 Μαρτίου 2010 00:06
Gaetano Pesce: Η αδυναμία μεταμόρφωσης του σύγχρονου κόσμου από τους καλλιτέχνες
Γράφτηκε από την Ειρήνη Σπυριδάκη
Ο (www.gaetanopesce.com) έχει αναντίρρητα διαγράψει μια εξαιρετικά δημιουργική πορεία στο χώρο του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού κτιρίων, εγκαταστάσεων, επίπλων και φωτιστικών. Το έργο του έχει αποσπάσει για χρόνια πολλαπλές διακρίσεις, ενώ αντιπροσωπευτικά δείγματα αυτού φιλοξενούνται σήμερα στις μόνιμες συλλογές πολλών σπουδαίων μουσείων, όπως είναι τα MoMA και Metropolitan Museum of Art στη Νέα Υόρκη, το Victoria & Albert Museum στο Λονδίνο, το Georges Pompidou στο Παρίσι κ. ά.
Σε πρόσφατη συνέντευξή του που φιλοξενείται στο περιοδικό «Κτίριο, Αρχιτεκτονική + Design», το οποίο κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του περασμένου χρόνου, ο Gaetano Pesce δίνει ένα στίγμα της δουλειάς του. Έχοντας ως έμβλημα το ότι «η αρχιτεκτονική είναι η βασίλισσα όλων των τεχνών», αφού, όπως λέει, «έχει τα πάντα, κίνηση, μουσική, ζωγραφική, επιφάνεια, τοίχους, φως? έχει όλες τις τέχνες μαζί», ο διάσημος αρχιτέκτονας εκφράζει, μεταξύ άλλων, μια ενδιαφέρουσα οπτική σε σχέση τόσο με τη σύγχρονη εποχή, όσο και με τους σύγχρονους καλλιτέχνες. Ενδεικτικά, παραθέτω ένα ενδεικτικό απόσπασμα από τα λεγόμενά του:
Σε πρόσφατη συνέντευξή του που φιλοξενείται στο περιοδικό «Κτίριο, Αρχιτεκτονική + Design», το οποίο κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του περασμένου χρόνου, ο Gaetano Pesce δίνει ένα στίγμα της δουλειάς του. Έχοντας ως έμβλημα το ότι «η αρχιτεκτονική είναι η βασίλισσα όλων των τεχνών», αφού, όπως λέει, «έχει τα πάντα, κίνηση, μουσική, ζωγραφική, επιφάνεια, τοίχους, φως? έχει όλες τις τέχνες μαζί», ο διάσημος αρχιτέκτονας εκφράζει, μεταξύ άλλων, μια ενδιαφέρουσα οπτική σε σχέση τόσο με τη σύγχρονη εποχή, όσο και με τους σύγχρονους καλλιτέχνες. Ενδεικτικά, παραθέτω ένα ενδεικτικό απόσπασμα από τα λεγόμενά του:
«Πιστεύω πως η εποχή των "στάνταρ" έχει περάσει. Σήμερα, οι άνθρωποι έχουν ο καθένας τη δική του άποψη. Δεν υπάρχει μια άποψη για την ομορφιά, μια άποψη για την άνεση. Δεν υπάρχει μια μοναδική πολιτική ή οικονομική πεποίθηση. Έτσι, ό, τι κάνω μπορεί να είναι καλό για μια μειοψηφία ανθρώπων. Δεν είναι δυνατόν να αλλάξουμε τον κόσμο. Ο κόσμος είναι σύνθετος, χτισμένος με διαφορετικές αξίες. Η δημοκρατία έχει να κάνει με το σεβασμό της διαφορετικότητας, όχι μόνον με την προστασία της ποιότητας. Και αυτή είναι η πηγή της έμπνευσής μου. Οι δημιουργικοί άνθρωποι οφείλουν να δημιουργούν διαφορές και να προστατεύουν την πολιτισμική και γεωγραφική τους ταυτότητα».
Ο δημιουργός απορρίπτει τη διαδεδομένη, συχνά διατυπωμένη άποψη ότι η σύγχρονη εποχή της παγκοσμιοποίησης και της ομοιομορφίας λειτουργεί αφομοιωτικά έναντι καθενός και καθετί διαφορετικού. Αντιθέτως, πρεσβεύει ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν τις δικές τους προσωπικές, κι ενίοτε αντιφατικές μεταξύ τους πεποιθήσεις, οι οποίες οφείλουν στο πλαίσιο μιας κοινωνίας που θέλει να λέγεται δημοκρατική, να γίνονται σεβαστές από όλους. Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα, όπου κυριαρχούν διαφορετικές αξίες, ο εκάστοτε δημιουργός οφείλει με τη σειρά του πολύ περισσότερο να σέβεται τις αντιλήψεις των ανθρώπων, παρά να επιχειρεί να διακηρύσσει δημόσια τις θεωρίες του για την υψηλή ποιότητα των έργων που παράγει. Άλλωστε, σύμφωνα με τον Pesce, οι καλλιτέχνες αδυνατούν να αλλάξουν τον κόσμο. Εξάλλου, το έργο τους συναντά την ανταπόκριση μιας (μειοψηφούσας μάλιστα) μερίδας της κοινής γνώμης, την οποία ο εκάστοτε καλλιτέχνης καταφέρνει λίγο έως πολύ να επηρεάσει.
Ο καταξιωμένος σχεδιαστής, κατά τα λεγόμενά του, υπεραμύνεται της άποψης ότι ο καλλιτέχνης και εν προκειμένω ο σχεδιαστής, ως άνθρωπος δημιουργικός, οφείλει να υπακούει πρωτίστως ή αποκλειστικά στις δικές του επιταγές, παράγοντας ένα έργο τέχνης κι όχι να επενδύει στο πώς το παραγόμενο έργο θα καταφέρει να επηρεάσει το κοινό. Συνεπώς ο δημιουργός, κατά τον Pesce, οφείλει να αφουγκράζεται τα «θέλω» του και να επιχειρεί, με τη βοήθεια των διαθέσιμων μέσων, να τα πραγματώνει, μεταστοιχειώνοντάς τα σε έργα τέχνης που εκφράζουν την προσωπική του οπτική, υπό την οποία ο ίδιος θεάται τη σύγχρονη πραγματικότητα. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνει να προστατεύει την ταυτότητά του ως δημιουργού, ενταγμένου σε μια δεδομένη χρονικά περίοδο στον καλλιτεχνικό χάρτη.
Ο Pesce λοιπόν φαίνεται να διατυπώνει μια άποψη, η οποία υπερασπίζεται την ανεπηρέαστη από την προσφορά στο κοινωνικό σύνολο καλλιτεχνική δημιουργία. Ισχυριζόμενος ότι δεν είναι δυνατό οι δημιουργικοί άνθρωποι να μεταμορφώσουν τον κόσμο, υιοθετεί τη θέση ότι είναι αρκετό οι καλλιτέχνες να μεταμορφώσουν τη ζωή όσων λίγων καθιστούν αποδεκτό το έργο τους. Η πλειονότητα των ανθρώπων σήμερα παρουσιάζει εξαιρετική ανομοιογένεια σε ό, τι αφορά τις αντιλήψεις και τις αξίες της. Και ο δημιουργός, εκ των πραγμάτων, αδυνατεί να ανταποκριθεί στις επιθυμίες του καθενός χωριστά, παράγοντας ένα έργο τέχνης που θα ικανοποιεί τις προτιμήσεις όλων.
Ο προβληματισμός που αναδύεται από τα παραπάνω είναι ο εξής: Μήπως ο Gaetano Pesce εκ του ασφαλούς θεωρεί ότι ο καλλιτέχνης σήμερα αδυνατεί να επηρεάσει τον κόσμο, εφόσον ο ίδιος έχει αποσπάσει την αποδοχή του κοινού και έχει σε ένα βαθμό επηρεάσει τα εικαστικά δρώμενα με το έργο του; Εξάλλου, δε θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι διάσημοι καλλιτέχνες που επηρέασαν την ιστορία της τέχνης απευθύνονταν στην εποχή τους σε ένα κοινό περισσότερο ομοιογενές σε σχέση με το σημερινό, συνεπώς ήταν σε θέση τότε να διαγνώσουν καλύτερα τις καλλιτεχνικές ανησυχίες και ανάγκες του. Άλλωστε, μόνοι λίγοι εξ αυτών αναγνωρίστηκαν καλλιτεχνικά εν ζωή, αφού το έργο τους ήταν πρωτοποριακό και καινοτόμο για τις προτιμήσεις των συγχρόνων τους.
.
Ειρήνη Σπυριδάκη
Aσχολούμαι με την μοντέρνα ζωγραφική και κατοικώ στο Ηράκλειο Κρήτης. Έχω σπουδάσει Κλασική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, με μεταπτυχιακά στο ΕΑΠ. Μαθήτευσα στο εργαστήρι ζωγραφικής του λέκτορα αισθητικής αγωγής Αζαρία Μαδανιάν. Έχω συμμετάσχει σε διεθνείς και πανελλήνιες ομαδικές εκθέσεις, αποσπώντας διακρίσεις σε διαγωνισμούς και έχω πραγματοποιήσει μία ατομική έκθεση.