Κυριακή, 22 Αυγούστου 2010 01:15

Ο Τάσος Λειβαδίτης νοσταλγός του ανέκφραστου

Γράφτηκε από την 
Ξαναδιαβάζοντας τη συλλογή του Τάσου Λειβαδίτη με τίτλο «Ποιήματα (1958 ? 1964)» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος, στάθηκα στο ποίημα που τιτλοφορείται «Εκείνο».

Παραθέτω αυτούσιο το εν λόγω ποίημα του μεγάλου μας ποιητή:

«Έρχονται ώρες, που ξαφνικά σε πλημμυρίζει ολάκαιρο
η νοσταλγία του ανέκφραστου - σαν τη θολή, αόριστη ανά-
μνηση απ? τη γεύση ενός καρπού,
πούφαγες κάποτε, πριν χρόνια, σαν ήσουνα παιδί,
μια μέρα μακρινή, λιόλουστη - και θέλεις να τη θυμηθής
κι όλο ξεφεύγει. Τα μάτια σου
γεμίζουν τότε απόνα θάμπος χαμένων παιδικών καιρών.
Ή ίσως κι από δάκρυα.

Γι? αυτό, σας λέω, πιστεύετε πάντοτε έναν άνθρωπο που
κλαίει.
Είναι η στιγμή που σας απλώνει το χέρι του,
φιμωμένο και γιγάντιο,
Εκείνο που ποτέ δε θα ειπωθεί».

Πολλές είναι οι φορές που αισθανόμαστε ανίκανοι να εξωτερικεύσουμε ένα έντονο προσωπικό μας βίωμα. Η αδυναμία αυτή μάς προκαλεί προβλήματα: Αρχικά, το γεγονός ότι δεν καταφέρνουμε να μεταφέρουμε δια του λόγου αυτό που απασχολεί το μυαλό μας, μας απογοητεύει, καθώς μάς κάνει να αμφισβητούμε ορισμένες από τις ικανότητές μας. Δευτερευόντως, η μη ακριβής έκφραση στους άλλους όσων βιώνουμε, δημιουργεί συχνά παρερμηνείες και παρανοήσεις στις μεταξύ μας σχέσεις.    

«Eκείνο» είναι για τον Λειβαδίτη το ανέκφραστο, αυτό που αδυνατούμε να εκφράσουμε με λόγια. Αυτό ακριβώς το ανείπωτο αποτελεί το θέμα του παραπάνω ποιήματος για έναν ποιητή που έχει αποδείξει τη δύναμή του να μεταχειρίζεται τις λέξεις με πολυποίκιλους τρόπους, αποκαλύπτοντας τα εσώτατα νοήματά τους.

Το παντοδύναμο ανέκφραστο πολύ συχνά δίνει τη θέση του στη σιωπή, η οποία αφήνει χώρο στην ανάμνηση να ζωντανέψει και πάλι το παρελθόν. Το ανέκφραστο στο ποίημα του Λειβαδίτη προσιδιάζει με τις μνήμες από τη γεύση ενός καρπού που γευτήκαμε όταν ήμασταν παιδιά μια ημέρα του καλοκαιριού, και την οποία αδυνατούμε ?όσο κι αν το θέλουμε ? να θυμηθούμε. Τότε ακριβώς, όπως τονίζει ο ποιητής, κατακλυζόμαστε από ένα θάμπος χαμένων παιδικών χρόνων, από τα οποία μάς διαφεύγει εκείνη η μοναδική γεύση ενός καρπού που σήμερα μοιάζει απαγορευμένος.

Εκτός από το θάμπος των χαμένων παιδικών χρόνων, τα μάτια μας κατακλύζονται και από δάκρυα, όταν διαπιστώνουμε την αδυναμία μας να εκφράσουμε αυτό που νιώθουμε. Τα δάκρυα για τον Τάσο Λειβαδίτη στα μάτια ενός ανθρώπου αποτελούν την πιο μεγάλη απόδειξη της εντιμότητας εκείνου που κλαίει. Ο ποιητής μάς προσκαλεί να πιστεύουμε πάντοτε εκείνον που κλαίει, αιτιολογώντας την στάση του με μια υπέροχη εικονοποιία. Την ώρα των δακρύων απλώνει το χέρι του Εκείνο που δεν πρόκειται ποτέ να ειπωθεί, φιμωμένο (αφού δεν δύναται να μιλήσει) και γιγάντιο (αφού κανείς δεν πρόκειται να λύσει τη σιωπή εξορύσσοντας τα μυστικά του).

Το ανέκφραστο παρέσχε στον ποιητή Τάσο Λειβαδίτη τη μοναδική ευκαιρία να συντάξει το ποίημα «Εκείνο», επιχειρώντας θα έλεγε κανείς, να ξορκίσει το ανείπωτο. Έτσι, το ανέκφραστο κατάφερε να εκφραστεί μέσα σ? ένα μεστό ποίημα. Ο ποιητής μετέτρεψε το ανέκφραστο σε ποιητική έκφραση.

Ο προβληματισμός μου αναφορικά με το εν λόγω ποίημα αφορά στη σχέση του ανείπωτου με τις μνήμες της παιδικής ηλικίας των ενήλικων πια ανθρώπων. Για ποιο λόγο στην ενήλικη ζωή μας αδυνατούμε όχι μόνο να εκφράσουμε, αλλά και να θυμηθούμε ένα βίωμα των παιδικών χρόνων; Μήπως η ισχυρή σκευή των χρόνων και των εμπειριών που έχουν συσσωρευτεί επάνω μας έχει επικαλύψει τις αναμνήσεις του παρελθόντος, άρα έχει αφαιρέσει από την όρασή μας την αθώα παιδική ματιά; Και τέλος, μήπως θα πρέπει να προσπαθήσουμε να ανασύρουμε σώες από τα συρτάρια του παρελθόντος εκείνες τις μνήμες που έχουν αφήσει ανεξίτηλο το στίγμα τους επάνω μας; Ίσως τότε καταφέρουμε να εκφράσουμε το ανείπωτο, ο καθένας με το δικό του τρόπο? Ή έστω να προβούμε, με αφορμή αυτό, σε άλλους πιο δημιουργικούς τύπους έκφρασης?

 

Ειρήνη Σπυριδάκη

Aσχολούμαι με την μοντέρνα ζωγραφική και κατοικώ στο Ηράκλειο Κρήτης. Έχω σπουδάσει Κλασική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, με μεταπτυχιακά στο ΕΑΠ. Μαθήτευσα στο εργαστήρι ζωγραφικής του λέκτορα αισθητικής αγωγής Αζαρία Μαδανιάν. Έχω συμμετάσχει σε διεθνείς και πανελλήνιες ομαδικές εκθέσεις, αποσπώντας διακρίσεις σε διαγωνισμούς και έχω πραγματοποιήσει μία ατομική έκθεση.

Follow via Facebook Follow via Twitter Follow via RSS