- Ποιος άνθρωπος ή ποιο γεγονός σάς έδωσε το έναυσμα να ασχοληθείτε ενεργά με το χώρο της νεοελληνικής λογοτεχνίας;

H... μοναξιά μου ως παιδί (μοναχοπαίδι και ευπαθές γαρ), οι γονείς μου οι οποίοι ήταν όλο με ένα βιβλίο στο χέρι, οι ιστορίες που με κυνηγούσαν και οι χάρτινοι ήρωες τους οποίους εξ αρχής λάτρεψα. Ταυτίστηκα, πόνεσα, έκλαψα, γέλασα, έμαθα να ζω πια μαζί τους.
Όσο για το... επαγγελματικό του θέματος, τι να πω, υπήρξα από τους τυχερούς να γίνει δουλειά μου το πάθος μου! Θα πλήρωνα για ό,τι κάνω! Και είμαι ευτυχής. Μόνο να γράφω και να διαβάζω θέλησα σ' αυτή τη ζωή. Μου αρκεί. Με κάνει να αισθάνομαι ευλογημένη, ευτυχισμένη.

- Το νέο βιβλίο σας με τίτλο «Αιώνια επιστροφή» πρόκειται να κυκλοφορήσει σύντομα από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Μιλήστε μας για το πώς γεννήθηκε η ιδέα και πώς αυτή εν συνεχεία μετεξελίχθηκε σε μυθιστόρημα.

Μια νύχτα διαβάζοντας το σενάριο της ?Θυσίας? του Ταρκόφσκι κι ενώ έγραφα ήδη άλλο! Καρφώθηκε ξαφνικά στο μυαλό μου ως εμμονή αυτό με την νιτσεική ?αιώνια επιστροφή? και άρχισα χωρίς να το θέλω, σαν υπνοβάτης να ακολουθώ μια άκρως ερωτική και πολιτική ιστορία. Που περιείχε ταυτόχρονα και όλα μου τα υπαρξιακά. Δυο γυναίκες στα ίδια χνάρια, δυο άντρες στα βήματα του περαματάρη Στάλκερ και μια ταινία του Ταρκόφσκι να αποτελεί το κλειδί. Όσο κρατούσε αυτή η ιστορία με έκανε τόσο μα τόσο... ευτυχισμένη να το πω; Βυθισμένη σε έναν κόσμο που εμπεριείχα και αγνοούσα. Η ?αιώνια επιστροφή? υπήρξε μεγάλη έκπληξη και ως σύλληψη και ως θεματογραφία αλλά και ως έκδοση στην τελική. Μεγάλη ευλογία ο Θάνος ο Ψυχογιός στη ζωή μου. Ο οποίος μου έπεσε και ουρανοκατέβατος! Κυριολεκτικά! Και πάντοτε θα το λέω.

- Είστε συγγραφέας, κριτικός λογοτεχνίας, ενώ έχετε διατελέσει υπεύθυνη έκδοσης σε μεγάλους εκδοτικούς οίκους. Πώς καταφέρνετε αλήθεια να συνδυάζετε όλες τις παραπάνω ιδιότητες;

Όλα αυτά εν τέλει είναι το... εξής ένα: διαβάζω. Με πάθος, με απόλαυση, με... ψυχαναγκασμό πολλές φορές (αν δεν τελειώσω το βιβλίο δεν κοιμάμαι) και για τους ίδιους λόγους γράφω κιόλας! Από περιέργεια για την ιστορία που μου αποκαλύπτεται σιγά σιγά μαγικά και μυστηριωδώς στα σωθικά μου, στο κεφάλι μου ή κάπου στο σύμπαν!

- Πόσο αυστηρός μπορεί να είναι ένας κριτικός λογοτεχνίας ? συγγραφέας έναντι του λογοτεχνικού του έργου;

Α, έχει μαύρα μεσάνυχτα, Ειρήνη μου, σε διαβεβαιώ! Ενώ αισθάνομαι να είμαι στο κεφάλι του καθενός όταν διαβάζω βιβλία, όσον αφορά τα δικά μου είναι σαν ξένα! Άλλα, δεν αντέχω ούτε που να τα δω! Κάποια άλλα με ξαφνιάζουν, υπάρχουν ιστορίες που ανακαλύπτω με τον καιρό, μεγαλώνουν κι αλλάζουν μαζί με μένα.

- Ποια είναι τα ειδικά χαρακτηριστικά της γραφής ενός συγγραφέα, τα οποία αξιολογείτε θετικά, ως κριτικός;

Ατμόσφαιρα (πολύ σημαντικό, άνευ ατμόσφαιρας...), συγγραφικό αποτύπωμα (πείτε το ιδιαίτερο τρόπο γραφής; στυλ;), τόλμη (όσον αφορά τη γραφή γιατί στη ζωή συνήθως είναι δειλοί οι συγγραφείς), βαριά σκιά (να φλέγονται για κείνο που κάνουν, να θέλουν να τα πουν οπωσδήποτε γιατί δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς), και φυσικά συγκρότηση και... κουπί! Θέλει δουλειά όλο αυτό αλλά αν είναι για σένα ανάσα, ζωή, όλα είναι αλλιώς και το αντιλαμβάνονται οι πάντες. Και ως αναγνώστρια τα ίδια θα έλεγα. Νομίζω την έχω διατηρήσει την αθωότητα και την δίψα του αναγνώστη ειδ' άλλως θα ήμουν δυστυχής!

- Πιστεύετε ότι η σύγχρονη νεοελληνική λογοτεχνία έχει αποκρυσταλλώσει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ή θεωρείτε ότι ακόμη τα αναζητεί;

Έχω την εντύπωση ότι στην εποχή μας- παρά την κρίση, στη λογοτεχνία ευτυχώς λειτουργεί αντιστρόφως ανάλογα- έχει αρχίσει να τα βρίσκει σιγά ? σιγά. Δεν είμαι απ' αυτούς που γκρινιάζουν, έχουμε αρκετούς συγγραφείς και γράφουν καλά! Όσο για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, σε μια μπερδεμένη εποχή, καθρέφτης είναι, δεν γίνεται παρά και η λογοτεχνία να είναι μπερδεμένη. Αλλά την ποίηση την έχουμε στις φλέβες μας, στο DNA μας ως λαός.

- Γίνεται συχνά λόγος για βιβλία ? ?best-seller?, γεγονός που επηρεάζει την αναγνωστική συμπεριφορά του κοινού. Σύμφωνα με την προσωπική σας άποψη, όσα βιβλία χαρακτηρίζονται ευπώλητα είναι ταυτοχρόνως και ποιοτικά;

Πρώτα- πρώτα θα πρέπει να πούμε ότι ένα βιβλίο που αρέσει, σίγουρα κάτι θα έχει, κάτι εκφράζει, τα μπεστ - σέλλερ δεν είναι τυχαία. Ανεξαρτήτως αν εμείς συμφωνούμε ή όχι. Είναι και αναλόγως του προσωπικού γούστου του καθενός. Τώρα, αν κοιτάξετε τα ευπώλητα θα βρείτε και Μπόρχες (ναι, υπήρξε κάποια εποχή) και Έκο και Ροθ και Γιόκο Ογκάουα και Μουρακάμι αλλά και έλληνες συγγραφείς που μας βάζουν δύσκολα, πώς το εξηγείτε αυτό; Στο φινάλε ο καθένας διαβάζει με ό,τι έχει, ό,τι είναι, αυτό που του μοιάζει και του ταιριάζει! Γιατί όχι;

- Ο χώρος των εκδόσεων διέρχεται στις μέρες μας κρίση. Ολοένα και λιγότερα βιβλία εκδίδονται ετησίως, ενώ οι πρωτοεμφανιζόμενοι συγγραφείς είναι πλέον ελάχιστοι. Πώς αντικρίζετε το παρόν και το μέλλον των εκδόσεων στην Ελλάδα;

Πάντα η όποιας μορφής κρίση ωφελούσε την λογοτεχνία. Κάποτε οι εκδότες εξέδιδαν βιβλία σχεδόν στα τυφλά. Ε, ας προσέξουμε περισσότερο όλοι! Δεν συμφωνώ ότι δεν βγαίνουνε νέοι συγγραφείς, ίσα ? ίσα και βγαίνουν και αντιμετωπίζονται πολύ πιο ευνοικά απ' ό,τι ένας ήδη δοκιμασμένος. Απλώς χρειάζεται προσπάθεια και επιμονή. Να μη μπορεί να κάνεις αλλιώς παρά να γράφεις, σε εκδίδουν δεν σε εκδίδουν! Θα εκδοθείς κάποια στιγμή, ό,τι αξίζει έρχεται η ώρα που τον βρίσκει τον δρόμο. Είμαι αισιόδοξη όσον αφορά το βιβλίο! Όσο απαισιόδοξη είμαι για την οικονομία, τόσο αισιοδοξώ για το μέλλον της λογοτεχνίας και για την Τέχνη. Αλλιώς δεν αντέχεται ετούτη η ζωή!

- Πολλοί κάνουν λόγο για τα ψηφιακά βιβλία, θεωρώντας ότι αποτελούν το μέλλον της λογοτεχνικής ανάγνωσης. Ποια είναι η προσωπική σας εκτίμηση έναντι μιας τέτοιας πραγματικότητας;

Καθόλου δεν με τρομάζει! Αντιθέτως με κάνει περίεργη και ευτυχή! Οι ιστορίες πάντα θα υπάρχουν όπως και οι αφηγητές, τώρα το μέσον ε ας αλλάζει! Πάντοτε θα υπάρχουν και οι φετιχιστές του χαρτιού, το βιβλίο ως μαγικό αντικείμενο αφ' εαυτού του κάτι μου λέει ότι παράλληλα με την ψηφιακή μορφή, σαν αισθητική, τέχνη, θα είναι όλο και πιο καλό, πιο θελκτικό. Αλλά και τα e-books που επιτρέπουν ειδικά στους νεαρούς αναγνώστες και διάδραση και συμμετοχή, να σας πω την αλήθεια μου και μένα μαγεύουν! Όλα για το καλό της λογοτεχνίας είναι, το μέσον επικοινωνίας αλλάζει. Αλλά τίποτα δεν ακυρώνει αυτό που υπάρχει, έχει μεγάλη δύναμη και η λογοτεχνία και το χαρτί!

- Ποια πέντε βιβλία θεωρείτε ότι θα πρέπει να περιλαμβάνονται στην προσωπική βιβλιοθήκη κάθε αναγνώστη;

Μου βάζετε δύσκολα, δεν θέλω ακατάσχετα να φλυαρώ ούτε και να απαντήσω για όλους. Θα μιλήσω προσωπικά. Χωρίς εκείνα, ενδεχομένως δεν κάνω. Άπαντα Μπόρχες, Αγία Γραφή, Προυστ ?Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο?, ?Ο ηλίθιος? του Ντοστογιέφσκι, και επαναλαμβάνω, επειδή εγώ δεν θα άντεχα δίχως αυτά, ?Η Αλίκη στη Χώρα των θαμάτων? ναι, το υπέροχο παραμύθι αυτό και ?Η ασκητική της αγάπης? της γερόντισσας Γαβριηλίας. Βιβλία που αλλάζουν μαζί μου καθ' οδόν, η δύναμή μου, η απάντηση στην ερώτηση που δεν θα γίνει ποτέ, η παρηγορία μου.

Κυρία Σπυριδάκη, σας ευχαριστώ πολύ για τις υπέροχες ερωτήσεις. Ανακάλυψα μέσα μου πράγματα κι εγώ.