Ήδη από τις παραμονές του 1980, οι νέες καλλιτεχνικές μορφές χαρακτηρίζονται μεταμοντέρνες, επειδή δεν τηρούν τις προδιαγραφές της μοντέρνας τέχνης, όπως είναι η αυτονομία της φόρμας, η επαναστατική πρωτοτυπία, η άρνηση των κανόνων του παρελθόντος και το όραμα του μέλλοντος.

Στο πλαίσιο αυτής της αντίδρασης στην κυριαρχία του μοντερνισμού, η τέχνη από τη δεκαετία του 1970 και μετά εισάγεται στην εποχή του μεταμοντερνισμού, ο απόηχος της οποίας είναι ζωντανός στις μέρες μας. Ο Frederic Jameson, πιστεύει ότι κατά το χρονικό διάστημα 1950-1960 συντελείται μια ριζική τομή, που ταυτίζεται με την έννοια του μαρασμού και της πτώσης του κινήματος του μοντερνισμού, το οποίο θεωρείται ξεπερασμένο. Σταδιακά το μοντέρνο ύφος μετατρέπεται σε μεταμοντέρνο κώδικα, με στοιχεία την απροσδιοριστία του πραγματικού, την τυχαιότητα, τη σχετικότητα. Στα κύρια χαρακτηριστικά των δημιουργών του μεταμοντέρνου εντοπίζει κανείς την ευρεία επιλογή, τη σύγκρουση και την ασυνέχεια των παραδόσεων, καθώς η ετερογένεια ανταποκρίνεται καλύτερα στον πλουραλισμό της σύγχρονης εποχής.

Όλοι οι δημιουργοί, οι οποίοι θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν μεταμοντέρνοι, διατηρούν κάτι από την μοντέρνα ευαισθησία, είτε αυτό είναι ειρωνεία, παρωδία, μεταφορά, ή ακόμη και μια πολυπλοκότητα, ή μια ρεαλιστική διάθεση στο όνομα του εκλεκτικισμού που διαμορφώνει το νέο εικαστικό λεξιλόγιο. Έτσι, ο μεταμοντερνισμός ως πολιτιστικό φαινόμενο δύσκολα γίνεται αντιληπτός γιατί παρουσιάζεται με έντονη στυλιστική ποικιλία και ασυνέχεια ακόμη και στο ίδιο το έργο, αντικατοπτρίζοντας την μεταβιομηχανική, καταναλωτική κοινωνία, στην οποία παράγεται. Άλλωστε, το μεταμοντέρνο είναι ένα προϊόν καθαρά του ύστερου καπιταλισμού της σύγχρονης κοινωνίας των media και της πληροφόρησης στην οποία είμαστε μέλη. Ως αποτέλεσμα, η μεταμοντέρνα αισθητική ακολουθώντας την μεταμοντέρνα ιδεολογία και τον μεταμοντέρνο τρόπο ζωής, υιοθετεί επιθετικά χαρακτηριστικά, όπως είναι η ακατανοησία, το σεξουαλικό υλικό, το  υχολογικά ρυπαρό, η ανενδοίαστη πολιτική και κοινωνική πρόκληση, τα οποία γίνονται αποδεκτά χωρίς να σοκάρουν πλέον.

Στειακάκης Χρυσοβαλάντης
(Ιστορικός Τέχνης)

Ενδεικτική Βιβλιογραφία:

• Αργκάν, Τζούλιο Κάρλο. Η Μοντέρνα Τέχνη, Απόδοση από τα ιταλικά Λίνα Παπαδημήτρη, Προλογίζει ο Νίκος Κεσανλής, Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης-Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών, 1998, (α΄ έκδοση: Φλωρεντία, RCS Sansoni Editore S.p.A., 1970).
• Faulkner, Peter. Μοντερνισμός, Μτφρ. Ιουλιέττα Ράλλη – Καίτη Χατζηδήμου, Αθήνα, Εκδόσεις Ερμής, 1982 (α΄ έκδοση: Methuen & Co, 1977).
• Gombrich, Ernst. Το χρονικό της τέχνης, Μτφρ. Κάσδαγλη Λ., Αθήνα, Μ.Ι.Ε.Τ, 19992 (α΄ έκδοση: Λονδίνο, Phaidon Press, 1950).
• Jameson, Frederic. Το μεταμοντέρνο ή η πολιτισμική λογική του ύστερου καπιταλισμού, Μτφρ. Γιώργος Βάρσος, Αθήνα, Εκδόσεις Νεφέλη, 1999 (α΄ έκδοση: Ντέρχαμ, χ.ε., 1990).
• Κωτίδης, Αντώνης. Μοντερνισμός και «παράδοση» στην ελληνική τέχνη του μεσοπολέμου, Θεσσαλονίκη, University Studio Press, 1993.
• Μικέλι, Μάριο ντε. Οι Πρωτοπορίες της Τέχνης του Εικοστού Αιώνα, Μτφρ. Λένα Παπαματθεάκη, Επιμέλεια Τέτη Χατζηνικολάου, Αθήνα, Εκδόσεις Οδυσσέας, χ.χ., (α΄ έκδοση: χ.ε., χ.χ.).
• Στράγκος, Νίκος. (επιμέλεια) Έννοιες της μοντέρνας τέχνης. Από τον φωβισμό στον μεταμοντερνισμό, Μτφρ. Ανδρέας Παππάς, Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 2005 (α΄ έκδοση: Λονδίνο, Thames and Hudson, 1994).
• Χαραλαμπίδης, Άλης. Η τέχνη του εικοστού αιώνα, τόμος ΙΙΙ, Θεσσαλονίκη, University Studio Press, 1990.
• Χόνορ, Χιου. – Φλέμινγκ, Τζον. Ιστορία της τέχνης, τόμος 4, Μτφρ. Παππάς Α., Αθήνα, Εκδόσεις Υποδομή, 1991.