Παρασκευή, 11 Νοεμβρίου 2011 23:13

Gustav Klimt

Γράφτηκε από την 

Ο Gustav Klimt (1862-1918) ήταν Αυστριακός ζωγράφος και, μάλιστα, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του κινήματος της Sezession (Απόσχισης) της Βιέννης. Διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της Art Nouveau, ενώ υπήρξε από τους πρώτους που κατάφεραν να συνδυάσουν την εικονιστική με την αφηρημένη ζωγραφική. 



Γεννήθηκε στο Baumgarten, στα περίχωρα της Βιέννης, και ήταν το δεύτερο από τα επτά παιδιά του φτωχού χαράκτη Ernst Klimt. Στην ηλικία των δεκατεσσάρων ετών δέχθηκε την υποτροφία που του προσφέρθηκε για να φοιτήσει στη Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών (Kunstgewerbeschule) της Βιέννης. Πολύ σύντομα δημιούργησε την Εταιρεία Καλλιτεχνών, από κοινού με τον αδελφό του Ernst και το φίλο τους Franz Matsch. Το πρώτο τους έργο ήταν τα σχέδια για τα υαλογραφήματα (βιτρό) της Αναθηματικής Εκκλησίας (Votivkirche) της πόλης, ενώ ακολουθούν πλήθος παραγγελιών σε εμβληματικούς χώρους, όπως το Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης της Βιέννης, τα περίφημα Ιαματικά Λουτρά του Κάρλσμπαντ (σημερινό Κάρλοβι Βάρι), στη Βοημία κ.ά.

Το 1888, ο αυτοκράτορας Φραγκίσκος Ιωσήφ του απένειμε το χρυσό μετάλλιο του Τάγματος της Τιμής για το σύνολο της συνεισφοράς του στην τέχνη, ενώ για το έργο του Η αίθουσα του παλιού Burgtheater (1888) απέσπασε το Αυτοκρατορικό Βραβείο. Παρά την αναγνώριση του έργου του, το 1893 δεν κατάφερε να διοριστεί καθηγητής στην Ακαδημία Καλών Τεχνών, έπειτα από άρνηση του υπουργείου Πολιτισμού να επικυρώσει το διορισμό του, καθώς η ζωγραφική του θεωρήθηκε ανατρεπτική.

Παρ' όλα αυτά, την ίδια χρονιά ο Klimt αναλαμβάνει, από κοινού με τον Matsch (στο μεταξύ ο αδερφός του είχε πεθάνει), τη μεγάλη αίθουσα του μεγαλόπρεπου κτηρίου του Πανεπιστημίου της Βιέννης. Δέκα χρόνια χρειάστηκαν προκειμένου να ολοκληρωθούν τα αλληγορικού χαρακτήρα έργα, εν μέσω ποικίλων δυσχερειών. Οι κριτικές και οι αποδοκιμασίες διαδέχονταν η μία την άλλη. Ο ακαδημαϊκός κόσμος απέρριψε τις ασάφειες του συμβολισμού τους, οι Καθολικοί καταδίκασαν την απροκάλυπτη σεξουαλικότητα, ενώ οι φιλόσοφοι τα θεώρησαν άρνηση του κυρίαρχου τότε θετικισμού. Η πολεμική αντικατοπτρίστηκε αδιάλειπτα στον Τύπο της πόλης, ο οποίος επικεντρώθηκε στις απεικονίσεις της Φιλοσοφίας, της Ιατρικής και της Νομικής, τις οποίες κατηγόρησε ως πορνογραφικές, καταλογίζοντάς τους παράλληλα, ότι «εκφράζουν ακατανόητες ιδέες με ακατανόητες φόρμες». Το αποτέλεσμα ήταν να μην χρησιμοποιηθούν στη διακόσμηση του πανεπιστημίου. Σήμερα, τα έργα αυτά μας είναι γνωστά από ασπρόμαυρες φωτογραφίες τους και μία αντιγραφή λεπτομέρειας της Ιατρικής (Υγεία), καθώς καταστράφηκαν κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Αυτή υπήρξε και η τελευταία παραγγελία που ανέλαβε ο καλλιτέχνης από επίσημο θεσμό.403px-Klimt hygeiaΛεπτομέρεια Ιατρικής

Στα επόμενα χρόνια ακολούθησε νέους δρόμους έκφρασης μετέχοντας στον Οίκο των Καλλιτεχνών (Künstlerhaus), ενώ το 1897 ηγήθηκε του κινήματος της Απόσχισης. Το κίνημα αντιπροσώπευε «ένα ύφος που συμφιλιώνει τα πάντα», γκρεμίζοντας τις γέφυρες με ένα παρελθόν το οποίο χαρακτηρίζεται από παρωχημένη αισθητική. Στη ζωγραφική και τις εφαρμοσμένες τέχνες, η Απόσχιση διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της Art Nouveau, ενάντια στις αρχές του ακαδημαϊσμού. Ο Klimt συμμετείχε στις εκθέσεις της, ενώ έγραφε συχνά και στο περιοδικό που εξέδιδε, με τίτλο Ver Sancrum. Την ίδια περίπου περίοδο, ολοκλήρωσε αρκετές προσωπογραφίες γυναικών της βιεννέζικης αστικής τάξης, Ο ζωγράφος ήταν πλέον ελεύθερος να αναπτύξει τις καλλιτεχνικές του ιδέες, κάτι που βλέπουμε σε μία σειρά από έργα του όπως τα εξής: Ιουδήθ Ι (1901), Ελπίδα Ι (1903), Νερόφιδα (1904-07), Οι τρεις σταθμοί σταθμοί της ζωής (1905), Προσωπογραφία της Adele-Bloch-Bauer I (1907), Δανάη (1907-08), Το φιλί (1907-08), κ.ά.

Στο τελευταίο αυτό αριστούργημα, στο Φιλί, οι δύο μορφές «διαχωρίζονται» μέσω της διακόσμησης και των χρωμάτων των ρούχων τους: τα μαύρα, λευκά και ασημί ορθογώνια του ενδύματος του άντρα αντικαθίστανται από τα κυματοειδή, κυκλικά και άνθινα μοτίβα που κοσμούν το φόρεμα της συντρόφου του. Τα χέρια παίζουν πρωτεύοντα ρόλο και οι χειρονομίες συμβάλλουν στη δημιουργία ατμόσφαιρας ευφορίας, η οποία θέτει σε δεύτερη μοίρα τις όποιες σεξουαλικές συνδηλώσεις, δίνοντας έμφαση στην τρυφερότητα και την αγαλλίαση του φιλιού.

Το 1909 ταξίδεψε στο Παρίσι, όπου ανακάλυψε το έργο των φωβιστών και του Τoulouse Lautrec, ενώ τον επόμενο χρόνο συμμετείχε με επιτυχία στην 9η Μπιενάλε της Βενετίας. Τον Ιανουάριο του 1918, υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο, που τον παρέλυσε από τη δεξιά πλευρά του σώματός του. Πέθανε στις 6 Φεβρουαρίου 1918 από αποπληξία αφήνοντας πολλά έργα ημιτελή. Η ταφή του έγινε τέσσερις ημέρες αργότερα, στο κοιμητήριο του Hietzing.





Βιβλιογραφία:

Armiraglio F., Κλιμτ, Βιβλιοθήκη τέχνης "Η Καθημερινή", Αθήνα 2006.


200px-Gustav Klimt_039_1Ιουδήθ I, 1901, Ελαιογραφία σε μουσαμά, 84x42 εκ., Αυστριακή Πινακοθήκη, Ανάκτορο Belvedere, Βιέννη. 

645px-Klimt Dana
Δανάη, 1907-08, Ελαιογραφία σε μουσαμά, 77x83εκ., γκαλερί Wurthie, Βιέννη.

Μαρία Μποϊλέ

Είμαι υποψήφια διδάκτωρ Ιστορίας της Τέχνης στο ΑΠΘ και υπότροφος του ΙΚΥ. Αποφοίτησα από το τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ, ενώ στο πλαίσιο του Προγράμματος Erasmus τμήμα των σπουδών μου ολοκληρώθηκε στο Università Cattolica del Sacro Cuore του Μιλάνου. Είμαι κάτοχος του Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης στο γνωστικό αντικείμενο Ιστορίας της Τέχνης του ΑΠΘ και του ΜΔΕ Διοίκησης Πολιτισμικών Μονάδων του ΕΑΠ.