Πέμπτη, 15 Νοεμβρίου 2012 11:26

Τάκις (Παναγιώτης Βασιλάκης)

Γράφτηκε από την 
takis takis

Καλλιτέχνης αυτοδίδακτος εκ πεποιθήσεως, ο Τάκις είναι ένας σπάνιος εφευρέτης και ένας από τους ανανεωτές της γλυπτικής. Αρνούμενος την τέχνη της ρεαλιστικής αναπαράστασης και των παραδοσιακών τεχνικών, μέσα από συνεχή έρευνα, μελέτη και πειραματισμούς στηρίζει την καλλιτεχνική του έκφραση στη λειτουργική χρησιμοποίηση των φυσικών νόμων και συνδυάζει την επιστήμη και την τεχνολογία με την τέχνη, σε μια προσπάθεια να μυήσει το θεατή στην ουσία του σύμπαντος.

 Γεννιέται το 1925 στην Αθήνα. Παιδί πολυμελούς οικογένειας, ζει δύσκολα παιδικά και εφηβικά χρόνια, που σημαδεύονται από την πείνα και τη φυλάκιση στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η καλλιτεχνική δραστηριότητα ταυτίζεται με την ανίχνευση και την οπτική απόδοση της ενέργειας και των κοσμικών δυνάμεων του σύμπαντος. Το 1946 ξεκινάει τη μακρόχρονη καλλιτεχνική του πορεία, φτιάχνοντας τα πρώτα του γλυπτά σε γύψο. Η τέχνη των κυκλαδικών ειδωλίων και της αρχαϊκής εποχής, αλλά και η γνωριμία του με τη γλυπτική του Αλμπέρτο Τζακομέττι αποτελούν τις πηγές της έμπνευσής του σε μια σειρά μορφών από σύρμα, ύφασμα και γύψο.

Το 1954 εγκαθίσταται στο Παρίσι, ενώ στη συνέχεια ζει σε πολλές πόλεις της Ευρώπης και της Αμερικής. Στο Παρίσι, γνωρίζεται με τον Υβ Κλάιν, τον Ζαν Τυνγκελύ και τη γενιά των μπήτνικ συγγραφέων, τον Γκρέγκορυ Κόρσο, τον Άλλεν Γκίνσμπεργκ, τον Γουίλλιαμ Μπάροουζ που γράφουν για το έργο του. Το ίδιο διάστημα (1954-58) δημιουργεί τα πρώτα του σινιάλα, μεταλλικές βέργες που πάλλονται και φέρουν στην κορυφή τους ετερόκλητα objets –trouvis τα οποία εκθέτει στην γκαλερί Furstenberg το 1955 στο Παρίσι.


takis
Το 1957-58 πραγματοποιεί μια σειρά χάπενινγκ με σινιάλα και πυροτεχνήματα στους δρόμους του Παρισιού. Με αφετηρία την παρατήρηση του τεχνολογικού περιβάλλοντος και των ραντάρ των αεροδρομίων επιχειρεί από το 1958 να θέσει σε κίνηση τα σινιάλα με τη χρήση του μαγνητισμού. Τα πρώτα του τηλεγλυπτά αποτελούνται από στοιχειώδη μέσα: βελόνες με κλωστές που κινούνται με τη δράση ενός μαγνήτη και εκτίθενται για πρώτη φορά στο Maison des Beaux Arts στο Παρίσι το 1959. Η μαγνητική ενέργεια γίνεται το κατεξοχήν μέσο αποκρυπτογράφησης του κοσμικού μυστηρίου σε διαδοχικές ενότητες έργων που κορυφώνονται με την έκθεση L' impossible: l'homme dans l'espace στην γκαλερί Iris Clert το 1960 στο Παρίσι. Με χρήση μαγνητών στην γκαλερί «εκτοξεύει» τον πρώτο άνθρωπο στο διάστημα, τον ποιητή Sinclair Beiles που αιωρείται στο κενό απαγγέλοντας το Μαγνητικό Μανιφέστο. Από το 1960, στα Τηλεφώτα, το φως –όχι χωρίς μυστικιστικές προεκτάσεις- που παράγεται από καθοδικές λυχνίες και διαταράσσεται από την παρουσία ηλεκτρομαγνήτη καθιστά ορατή την αόρατη δράση των ηλεκτρονίων.


Το 1964, το έργο του The Sound of Void της έκθεσης For Eyes and Ears στην γκαλερί Cordier-Ekstrom στη Νέα Υόρκη εγκαινιάζει τους πειραματισμούς του με τα μουσικά γλυπτά, στα οποία η μαγνητική ενέργεια παράγει ήχους συνεχείς και επαναλαμβανόμενους. Το 1968-69 εργάζεται με υποτροφία στο Κέντρο Ανώτερων Οπτικών Μελετών του ΜΙΤ, καταλήγοντας με τις έρευνές του στα υδρομαγνητικά γλυπτά. Το 1969 εγκαταστημένος στη Νέα Υόρκη γίνεται μέλος του Συνασπισμού Εργατών Τέχνης (Art Worker's Coalition) και την ίδια χρονιά απομακρύνει ως πράξη διαμαρτυρίας ένα έργο του από την έκθεση The Machine at Seen at the End of the Mechanical Age στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης.

takis
Γύρω στα χρόνια του 1970, ο Τάκις δημιουργεί διαδραστικές εγκαταστάσεις όπως τα Jeux, Champs magnetiques, Antigravite, Festin Magnetique που παρουσιάζουν τα αποτελέσματα της ενέργειας μαγνητικών πεδίων μέσα από τυχαίες κινήσεις των επισκεπτών. Από τη δεκαετία του 1980 ενδιαφέρεται για επιτόπου επεμβάσεις μεγάλης κλίμακας, όπως το δάσος σινιάλων στην Πλατεία Defense (1984-87) και ο νερόμυλος στη Ville de Beauvais 1992 στην Τουλούζη. Το 1981 παρουσιάζει στο φόρουμ του Κέντρου Ζωρζ Πομπιντού στο Παρίσι τη μνημειακή εγκατάσταση Τρία Τοτέμ – Μουσικός χωρός, ενώ το 1988 βραβεύεται με το Grand Prix National de sculpture στο Παρίσι. Το 1986 εγκαινιάζει το Κέντρο Ερευνών για την Τέχνη στο Γεροβουνό Αττικής. Το 1993 πραγματοποιείται η αναδρομική έκθεσή του στην Galerie Jeu de Paume στο Παρίσι και το 1995 στο Εργοστάσιο της ΑΣΚΤ. Το 1961 δημοσιεύει την αυτοβιογραφία του Estafilades, Ο μύθος του Τάκις.

Στη διάρκεια της μακράς καλλιτεχνικής του πορείας οργανώνει σημαντικές ατομικές εκθέσεις, ανάμεσα στις οποίες ξεχωρίζουν οι αναδρομικές στο Centre National d'Art Contemporain το 1972 και στη Galerie Nationale du Jeu de Paume το 1993, η οποία το 1994 μεταφέρεται στο Εργοστάσιο της Α.Σ.Κ.Τ. στη Αθήνα. Το 1999, στην έκθεση "Takis Millennium", παρουσιάζει για πρώτη φορά "Φωτοβολταϊκά γλυπτά". Στην εκθεσιακή του δραστηριότητα περιλαμβάνονται, επίσης, συμμετοχές σε μεγάλες ομαδικές διοργανώσεις, όπως η "Documenta" στο Κάσσελ το 1977, η έκθεση "Ο αιώνας του Κάφκα" στο Centre Georges Pompidou το 1984, καθώς και η εκπροσώπηση της Ελλάδας στη Μπιενάλε της Βενετίας το 1995. Το 1985 τιμάται με το πρώτο βραβείο στη Μπιενάλε του Παρισιού και το 1988 με το Μεγάλο Εθνικό Βραβείο Γλυπτικής της Γαλλίας.

Το ενδιαφέρον του στρέφεται, επίσης, στο θέατρο και τον κινηματογράφο. Έτσι, το 1973 σχεδιάζει τα σκηνικά για το μπαλέτο "Έλευσις" στο Εθνικό Φεστιβάλ της Ολλανδίας και το 1983 τα σκηνικά για την "Ηλέκτρα" του Σοφοκλή στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου. Συνεργάζεται, επίσης, με τον Κώστα Γαβρά, κάνοντας τη μουσική επένδυση στην ταινία "Section Speciale".

takisΕσώτερος χώρος, 1957, Μπρούντζος εκ. Δωρεά Αλέξανδρου Ιόλα, Εθνική Πινακοθήκη, Μουσέιο Αλ. Σούτζου. Έργα του Τάκι βρίσκονται στα περισσότερα μουσεία σύγχρονης τέχνης του κόσμου, αλλά και σε ιδιωτικές συλλογές. Το 1987 η γαλλική κυβέρνηση παρήγγειλε σειρά από "Σινιάλα", που τοποθετήθηκαν στη Defense, στο Παρίσι, το 1988 έκανε ένα "Σινιάλο" για το Ολυμπιακό Πάρκο γλυπτικής στη Σεούλ, το 1990 "Φωτεινά Σινιάλα" τοποθετήθηκαν στην Grande Arche, στη Defense, ενώ το 1993 διαμόρφωσε ένα σταθμό του μετρό στην Τουλούζη. Το 2000 τοποθέτησε στους Δελφούς το "Hommage a Apollon", ένα τεράστιο κινητικό γλυπτό που στηρίζεται στη φωτοβολταϊκή ενέργεια και είναι το μεγαλύτερο γλυπτό του σε δημόσιο χώρο στην Ελλάδα.

 

 

 

 

 

 

 

takis 242243_2

 

 

 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

- Τα χρόνια της αμφισβήτησης. Η τέχνη του '70 στην Ελλάδα, επιμ. Μπία Παπαδοπούλου, Κατάλογος έκθεσης, ΕΜΣΤ 15.12.2005-7.5.20006.

- Επίσημο site της Εθνικής Πινακοθήκης: http://www.nationalgallery.gr

Μαρία Μποϊλέ

Είμαι υποψήφια διδάκτωρ Ιστορίας της Τέχνης στο ΑΠΘ και υπότροφος του ΙΚΥ. Αποφοίτησα από το τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ, ενώ στο πλαίσιο του Προγράμματος Erasmus τμήμα των σπουδών μου ολοκληρώθηκε στο Università Cattolica del Sacro Cuore του Μιλάνου. Είμαι κάτοχος του Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης στο γνωστικό αντικείμενο Ιστορίας της Τέχνης του ΑΠΘ και του ΜΔΕ Διοίκησης Πολιτισμικών Μονάδων του ΕΑΠ.