Ο εξαίρετος καλλιτέχνης Ζερικώ, γοήτευσε τον νεαρό Ντελακρουά και του άνοιξε το δρόμο για μια πρωτότυπη έρευνα η οποία, αντίθετα από την ακαδημαϊκή τάση προς την ψυχρή τελειότητα, απέβλεπε με την μελέτη των Βενετσιάνων ζωγράφων, του Ρούμπενς και του Βελάσκεθ, στην εκφραστικότητα που μπορεί να δώσει το ορμητικό και βίαιο χρώμα. Η επίδραση του Ζερικώ, είναι φανερή στο πρώτο σημαντικό έργο του Ντελακρουά «Ο Δάντης και ο Βιργίλιος» (1822), όπου η ωχρή και μουντή χρωματική κλίμακα συγγενεύει πολύ με εκείνη του αριστουργήματος του Ζερικώ, της περίφημης «Σχεδίας της Μέδουσας».
Η Σφαγή της Χίου (1824)
Στις «Σφαγές της Χίου» (1824) που παρουσιάστηκαν δύο χρόνια αργότερα, διακρίνεται περισσότερο η βενετσιάνικη επίδραση. Ο πίνακας αυτός είχε ήδη αναρτηθεί στο Σαλόν, όταν τέσσερις ημέρες πριν από τα εγκαίνια της εκθέσεως ξαναζωγραφίστηκε σχεδόν ολόκληρος από τον Ντελακρουά, όταν ο καλλιτέχνης είδε τα έξοχα ατμοσφαιρικά τοπία του Κόνσταμπλ, που μόλις είχαν φτάσει από τη Μεγάλη Βρετανία.
Το 1825, ο Ντελακρουά ταξίδεψε στη Μεγάλη Βρετανία, τόπος ανάπτυξης της μοντέρνας τοπιογραφίας και γνώρισε προσωπικά τον Κόνσταμπλ, τον Ταίρνερ και τον Μπόνινγκτον. Με τον τελευταίο συνδέθηκε φιλικά και διδάχθηκε από αυτόν για την τεχνική της υδατογραφίας. Φύση θερμή, πνεύμα πλατύ και φιλελεύθερο, θρεμμένος με ωραία ιδανικά, πλουτισμένος με βαθιά μόρφωση. Οι «Σφαγές της Χίου» ανοίγουν τον δρόμο για μια σειρά έργων, εμπνευσμένων από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, στην οποία ο Ντελακρουά μέσα στον νεανικό θαυμασμό του για τον Μπάιρον, συμμετείχε ιδεολογικά όπως πολλοί νέοι της γενιάς του. Ιδιαίτερα με την «Ελλάδα που ξεψυχά στα ερείπια του Μεσολογγίου» (1827), ο καλλιτέχνης έλαβε μέρος στον φιλελληνικό αγώνα που ανέλαβε ο Βίκτωρ Ουγκώ.
1ο τμήμα από "Η Ελευθερία οδηγεί τον λαό" (1830)
Τον ίδιο χρόνο ζωγράφισε τον «Θάνατο του Σαρδανάπαλου», χαρακτηριστικό για την βενετσιάνικη λαμπρότητα των γυναικείων γυμνών, έργο που με το αισθησιακό και άγριο περιεχόμενό του είχε μεγάλη επίδραση στην ρομαντική ευαισθησία. Ακολούθησαν η «Μάχη του Νανσύ» και η «Δολοφονία του Επισκόπου της Λιέγης». Το 1830 ο Ντελακρουά, οπαδός του Βοναπάρτη, έλαβε μέρος στην επανάσταση του Ιουλίου που κατέληξε στην πτώση της μοναρχίας των Βουρβόνων και αφιέρωσε στις Τρεις Ημέρες ένα έργο, «Την Ελευθερία που οδηγεί τον λαό», όπου μια ημίγυμνη γυναίκα με τον φρυγικό σκούφο υψώνει την τρίχρωμη σημαία σπρώχνοντας τον λαό πέρα από ένα οδόφραγμα.
Η τελευταία μεγάλη εμπειρία στην διαμόρφωση του Ντελακρουά ήταν όταν το 1823-1833 έλαβε μέρος στην διπλωματική αποστολή προς τον σουλτάνο του Μαρόκου, που οργάνωσε ο Λουδοβίκος Φίλιππος. Με την ευκαιρία αυτή ο καλλιτέχνης πραγματοποίησε ένα ταξίδι στη βόρεια Αφρική, πλούσιο σε καλλιτεχνικές και χρωματικές εμπνεύσεις και ακόμα ανακάλυψε μια διαφορετική πλευρά του ανθρώπου. Από τις επιμελημένες σημειώσεις που κράτησε στα ημερολόγιά του, για τις εντυπώσεις του ταξιδιού, ο Ντελακρουά αποκόμισε μια νέα αίσθηση του φωτός και του χρώματος, η οποία προμηνύει τις κατακτήσεις του ιμπρεσιονισμού, στο πρόβλημα της διαιρέσεως των χρωμάτων «Οι γυναίκες του Αλγερίου» (1834). Από τη στιγμή αυτή αρχίζει η εποχή της επιτυχίας του.
Ο Μπότσαρης αιφνιδιάζει το στρατόπεδο των Τούρκων
Αντικείμενο της γενικής προσοχής στη διαμάχη μεταξύ νεοκλασικών και ρομαντικών καλλιτεχνών, αναγνωρισμένος αρχηγός του ρομαντισμού στη ζωγραφική, ανέλαβε πολλές και επίσημες παραγγελίες, όπως τη διακόσμηση της Βουλής, της Γερουσίας, του Δημαρχείου και τέλος της αίθουσας του Απόλλωνος στο Λούβρο. Ακολούθησαν τα μεγάλα έργα «Η είσοδος των σταυροφόρων στην Κωνσταντινούπολη», «Ο εβραϊκός γάμος» «Η δικαιοσύνη του Τραϊανού» και ο «Δον Χουάν». Ο τελικός θρίαμβός του ήταν στο Σαλόν το 1855, όταν παρουσιάστηκε μαζί με τον μεγαλύτερο εκπρόσωπο του νεοκλασικισμού, τον Ένγκρ. Δύο χρόνια αργότερα έγινε μέλος του Ινστιτούτου.
Ο Ντελακρουά υπήρξε και μεγάλος συγγραφέας και κριτικός τέχνης. Τα θέματά του περιλαμβάνουν κριτικές για τον Μιχαήλ-Άγγελο, τον Πουσσέν και τον Ζερικώ. Έγραψε ακόμα ένα Ημερολόγιο, που θεωρείται ένα από τα πολυτιμότερα τεκμήρια της ρομαντικής εποχής.
Ακόμα έτρεφε πάθος για τη μουσική, που τη θεωρούσε σαν την υψηλότερη τέχνη επειδή απευθύνεται άμεσα στη συγκίνηση. Συχνά μιλούσε για μουσικές ποιότητες στη ζωγραφική, «Μια ορισμένη εντύπωση παράγεται από μια δεδομένη διάταξη του χρώματος, του φωτός, και της σκιάς. Είναι εκείνο που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε ως μουσική μιας εικόνας». Ανάμεσα σε αυτές τις ποιότητες της ζωγραφικής, το χρώμα έχει πρωταρχική σημασία για τον Ντελακρουά, που προετοίμασε το έδαφος για πολλούς από τους μεταγενέστερους ζωγράφους.
2ο τμπήμα από "Η Ελευθερία οδηγεί τον λαό" (1830)
Όπως και άλλα έργα του Ντελακρουά, ο πίνακας «Η Ελευθερία οδηγεί τον λαό», είναι εμπνευσμένος από ένα σύγχρονο γεγονός, την εξέγερση του 1830. Ο καλλιτέχνης θέλησε να τονίσει τον ενθουσιασμό του για το ιδανικό του φιλελευθερισμού, απεικονίζοντας τον ίδιο τον εαυτό του στο πρόσωπο που φαίνεται να κραδαίνει το τουφέκι του πάνω από το οδόφραγμα, ενώ στο βάθος μαντεύουμε το πλήθος των ένοπλων Παρισινών, μέσα στον καπνό των εκρήξεων που σκεπάζει την πόλη. Ο ρητορικός τόνος είναι ισχυρός, οι χειρονομίες, οι στάσεις και το άνοιγμα του πρώτου πλάνου με τα ξαπλωμένα πτώματα, που το κατέχουν σχεδόν ολόκληρο, δείχνουν την έμφαση και μια αναμφισβήτητη τάση προς το θεατρικό. Ωστόσο η ειλικρίνεια του πάθους που εμψυχώνει τον καλλιτέχνη είναι τόση, ώστε να αντισταθμίζει την άτακτη βιαιότητα της σκηνής. Δύο χρόνια αργότερα ο Ντελακρουά θα ταξιδέψει στο Μαρόκο και στην Ισπανία, και το ταξίδι αυτό θα είναι αποφασιστικό για το μέλλον του καλλιτέχνη.
Αραβικό ιππικό σε επίθεση (1832)
Το 1832 ο Ντελακρουά πήγε στη Βόρεια Αφρική για να μελετήσει τα λαμπερά χρώματα και τα ρομαντικά στολίδια του αραβικού κόσμου. Όταν είδε άλογα να πολεμούν στην Ταγγέρη, έγραψε στο ημερολόγιό του «Από την αρχή ορθώθηκαν και πολέμησαν με μια μανία που με έκανε να τρέμω για τους καβαλάρηδες, ήταν όμως εξαίσια για να τα ζωγραφίσεις. Είμαι βέβαιος πως η σκηνή που είδα ήταν τόσο εκπληκτική και απίστευτη όσο οτιδήποτε? θα μπορούσε να επινοήσει ο Ρούμπενς».
Το έργο του «Αραβικό ιππικό σε επίθεση», είναι ένας καρπός του ταξιδιού του. Τα πάντα σε αυτόν τον πίνακα είναι μια άρνηση της διδασκαλίας του Νταβίντ και του Ένγκρ. Δεν υπάρχει διαύγεια στο περίγραμμα, ούτε πλάσιμο του γυμνού με προσεκτικά διαβαθμισμένους τόνους φωτοσκίασης, ούτε πόζα και περιορισμός στη σύνθεσης και ούτε κάποιο πατριωτικό και διδακτικό θέμα. Αυτό που επιδιώκει ο ζωγράφος είναι να μας κάνει να συμμεριστούμε μια έντονη στιγμή και να γευτούμε τη δική του απόλαυση από την κίνηση και τη ρομαντική γοητεία της σκηνής, την ώρα που το αραβικό ιππικό ορμά και το ωραίο καθαρόαιμο ζώο ορθώνεται αγέρωχο στο πρώτο πλάνο.
Οι γυναίκεσ του Αλγερίου (1834)
Η φράση, «Εδώ η δόξα είναι μια λέξη χωρίς σημασία. Όλα μας καλούν σε μια γλυκιά νωχέλεια και δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι αυτή θα ήταν η πιο επιθυμητή κατάσταση σε αυτόν τον κόσμο», που υπάρχει σε ένα γράμμα του Ντελακρουά, σταλμένο από την Ταγγέρη το 1832, μπορεί να μας διαφωτίσει για το κλίμα του αριστουργήματος «Οι γυναίκες του Αλγερίου» (1834), που λογαριάζεται ανάμεσα στους πιο περίφημους πίνακες του 19ου αιώνα. Ανοίγει τη μεγάλη σειρά των πινάκων που εμπνέονται από τη ζωή της Ανατολής, κυνήγια λιονταριών, άλογα, άραβες, γελωτοποιοί και μουσικοί. Η σκηνή απεικονίζει το εσωτερικό ενός χαρεμιού, ίσως εκείνο που ο καλλιτέχνης είχε επισκεφθεί, όταν ταξίδεψε στο Αλγέρι. Η άμεση γνωριμία με τον κόσμο αυτόν επηρέασε βαθιά τον Ντελακρουά και καθόρισε τον νέο προσανατολισμό της ζωγραφικής του. Ελεύθερη έκφραση ενός συνθετικού δράματος και περίπλοκη σύνθεση, που ολοένα περισσότερο απομακρύνεται από τους κανόνες και τα καθιερωμένα σχήματα.
Ο Ενταφιασμός (1848)
Στο έργο του ο «Ενταφιασμός» (1848), ο Ντελακρουά δείχνει όλη τη δύναμη του ώριμου δραματικού του στυλ. Στην έκφραση του τραγικού, της βαθιάς απελπισίας, ο πίνακας μπορεί να συγκριθεί με το περίφημο αριστούργημα των νεανικών χρόνων του, τη «Σφαγή της Χίου».
Το προσωπικό στυλ του ζωγράφου βασίζεται στις δυνατές αντιθέσεις φωτός και σκιάς, στις λαμπρές χρωματικές περιοχές και στη ρευστή, ενστικτώδη πινελιά. Τα τεχνικά αυτά μέσα ο Ντελακρουά τα έθεσε στη διάθεση της ρομαντικής του ψυχής, που συχνά εκφράζεται σε πίνακες με βαθιά συγκινησιακή τάση. Εδώ η θλίψη εκείνων που πενθούν στο πρώτο επίπεδο, μαζεμένοι γύρω από το σώμα του Αποκαθηλωμένου Χριστού, εντείνεται από το σκυθρωπό άδειο τοπίο, τον σκοτεινό ουρανό και τις βαθιές σκιές που περιβάλλουν τις μορφές. Το κλειδί της συνθέσεως βρίσκεται χαμηλά, αναδείχνοντας το λευκό δραματικό σάβανο του Χριστού και τον ολοπόρφυρο μανδύα του Αγίου Ιωάννη.
Η ορφανή στο κοιμητήριο
Ο Ντελακρουά διαμορφώθηκε στον κύκλο του Νταβίντ, αλλά οι επιδράσεις του γκρο και του Ζερικώ ανέπτυξαν μέσα του την ελευθερία της εμπνεύσεως και την ατομικότητα. Στο ζωγραφικό έργο του, που αντανακλά την ρομαντική διάθεση της λογοτεχνίας της εποχής του, η ανθρώπινη αλήθεια εκφράζεται πάντοτε με έμφαση και η εξαγνιστική φωτιά της εμπνεύσεως συγχέεται με την έξαρση της φαντασίας. Από τις φλεγόμενες χρωματικές του κλίμακες αναδύονται έργα με ασύγκριτη ποιητική πνοή, τα οποία τα κατορθώνει ο καλλιτέχνης όταν αποκαθιστά μια πραγματική επικοινωνία με τη φύση ή με το μοντέλο του. Το κεφάλι της μικρής στο έργο «Η ορφανή στο κοιμητήριο», είναι μια σοβαρή και εύγλωττη προσωπογραφία εκφρασμένη με αντιθέσεις που χωρίς να μειώνουν τον χρωματικό πλούτο, δίνουν στο έργο ξεχωριστεί ένταση.
Βιβλιογραφία:
E.H. Gombrich, 1998, «Το χρονικό της Τέχνης», Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης
Εγκυκλοπαίδεια έγχρωμη «ΔΟΜΗ», Όλες οι γνώσεις για όλους, Τόμος 11ος, 1975, Εκδόσεις «ΔΟΜΗ» Αθήναι
Εγκυκλοπαίδεια έγχρωμη «ΔΟΜΗ», Όλες οι γνώσεις για όλους, Πινακοθήκη, 1975, Εκδόσεις «ΔΟΜΗ» Αθήναι
Τα Μεγάλα Μουσεία του Κόσμου, (Μουσείο Καλών Τεχνών-Βοστώνη), (Λούβρο-Παρίσι), 1970, Εκδόσεις Φυτράκη-Αθήναι
Νέα Παιδική Εγκυκλοπαίδεια «ΑΛΦΑ», Τόμος 3ος, 1993, Εκδόσεις Άλφα Α.Ε.
