Προσωπογραφία της Σάρας Άντριεσντρ Χέσσιξ, 1626Ήταν σχεδόν, αποκλειστικά προσωπογράφος, δημιουργός ομαδικών προσωπογραφιών, που αποτελούσαν τυπικό χαρακτηριστικό της νέας διαμαρτυρόμενης και αστικής ολλανδικής δημοκρατίας, καθώς και μεμονωμένων προσωπογραφιών, που είναι περισσότερες και παρουσιάζουν κατά κανόνα τις μορφές στραμμένες προς τον θεατή κατά τα τρία τέταρτα. Τα πρώτα έργα του Χαλς, χρονολογούμενα γύρω στο 1610, φανερώνουν με το σίγουρο και ελεύθερο σχέδιό τους, τους δεσμούς του με την παράδοση των μανιεριστών του Χάρλεμ, Κάρελ Βαν Μάντερ, Χέντρικ Γκόλτσιους, Κορνέλις Κορνέλις, αλλά και μια νέα, δυνατή ρεαλιστική όραση, που με την πάροδο του καιρού θα καταλήξει στη διαμόρφωση μιας τεχνοτροπίας απαλλαγμένης από τον μανιερισμό και εκφραζόμενης με μια πραγματικά καινούργια γλώσσα. Στις πρώιμες επιδόσεις του, όπως «Τοξότες του Αγίου Γεωργίου», 1616, ο καλλιτέχνης εμφανίζει μια εκπληκτική νεωτεριστική δεξιοτεχνία, ως προς την οργάνωση των μορφών στο χώρο. Παντρεύτηκε δύο φορές, απέκτησε οχτώ παιδιά και για κάποια περίοδο της ζωής του χάρηκε τη διασημότητα.

Στη δεκαετία 1630-1640, ο Χαλς είχε κατακτήσει την αστική κοινωνία του Χάρλεμ. Διατηρούσε σχέσεις με εξέχοντες καλλιτέχνες της εποχής του, όπως τον Βαν Ντάυκ και για ένα διάστημα μετά το 1637, εγκαταστάθηκε στο Άμστερνταμ.

Συμπόσιο των αξιωματικών του Λόχου της πολιτοφυλακής του Αγίου Γεωργίου, το 1616Στον πίνακα του «Συμπόσιο των αξιωματικών του Λόχου της πολιτοφυλακής του Αγίου Γεωργίου», το 1616, ο καλλιτέχνης δείχνει τη λάμψη και την πρωτοτυπία με την οποία προσέγγιζε την δουλειά. Οι πολίτες των περήφανων ανεξάρτητων πόλεων των Κάτω Χωρών, έπρεπε να υπηρετούν με τη σειρά στην πολιτοφυλακή, συνήθως υπό τις διαταγές ευπορότερων κατοίκων. Ήταν συνήθεια στην πόλη Χάρλεμ να τιμούν τους αξιωματικούς αυτών των μονάδων, όταν τελείωναν την θητεία τους, με ένα πλουσιοπάροχο συμπόσιο και είχε γίνει παράδοση να αποθανατίζουν αυτό το ευχάριστο γεγονός σε έναν μεγάλο πίνακα. Ο Χαλς εξέφρασε το πνεύμα του φαιδρού περιστατικού και την απόδοση ζωής σε μια τέτοια τελετουργική ομάδα χωρίς να παραβλέψει τον σκοπό του. Να δείξει δηλαδή τους δώδεκα παρευρισκόμενους τόσο πειστικά ώστε να αισθανόμαστε ότι τους έχουμε γνωρίσει. Από τον εύσωμο συνταγματάρχη, που κάθεται στην κορυφή του τραπεζιού και σηκώνει το ποτήρι του, ως το νεαρό σημαιοφόρο στην αντίθετη άκρη, που δεν του δώσανε κάθισμα, αλλά κοιτάζει περήφανα προς το μέρος μας, σαν να θέλει να θαυμάσουμε την ωραία του στολή.

Ένα ζευγάρι, 1621Ο Φρανς Χαλς άρχισε την ανεξάρτητη δραστηριότητα του σαν καλλιτέχνης μάλλον αργά και ο πίνακας «Ένα ζευγάρι», είναι εκτελεσμένος το 1621. Οι εικονιζόμενες μορφές είναι ο Φρανς Μάσσα και η γυναίκα του Βεατρίκη βαν ντερ Λάεν. Τα εφέ του υπαίθρου δείχνουν το ενδιαφέρον του καλλιτέχνη για το στυλ του Τερμπρούχεν και του Χόντχορστ. Ενώ η αρχιτεκτονική, ο κήπος και οι μορφές στο βάθος, δείχνουν την επίδραση των μανιεριστών του Χάρλεμ.

Ο εύθυμος πότης, 1630Οι ηθογραφικοί πίνακες του Χαλς ανήκουν στο πρώτο ήμισυ της σταδιοδρομίας του έως το 1635. Αυτά τα πορτραίτα γλεντοκόπων, ηθοποιών και μουσικών, σε φυσικό μέγεθος, που γελούν κα μας κλείνουν το μάτι, είναι εμπνευσμένα από τους λεγόμενους μανιεριστές της Ουτρέχτης. Τα που διαλέγει φαίνονται καμωμένα για το στυλ του και στα χέρια του ξαναζούν με μια ζωντάνια. Στον πίνακα «Ο εύθυμος πότης», 1630, παρατηρούμε την προτίμηση του καλλιτέχνη για τους ελαφρούς τόνους και το πώς χρησιμοποιεί μια πλατιά, έντονα χρωματισμένη περιοχή, για μια απροσδόκητη αντίθεση. Οι πυκνές, απότομες, συνοπτικές πινελιές, δίνουν στις μορφές και στα αντικείμενα που προσδιορίζουν, μια εντύπωση συνεχούς κινήσεως.

Η Τσιγγάνα, 1630«Η Τσιγγάνα», 1630, είναι από τις πιο χαρούμενες φιγούρες του οικείου, λαϊκού και αστικού κόσμου που ζωντανεύει ο Χαλς μέσα σε μια σειρά από πορτραίτα χαρακτήρων. Ο καλλιτέχνης την έχει ζωγραφίσει με τα νεωτεριστικά του τεχνικά μέσα. Η πινελιά του άλλοτε παχιά, άλλοτε πλατιά, ορμητική συνάμα και ρευστή, παρουσιάζει μεγάλη ελεγχόμενη ποικιλία. Το φως, καθαρό και άμεσο, φωτίζει κατά μέτωπο την εικόνα, που γεννιέται από την αρμονία ή την αντίθεση των χρωμάτων. Για αυτό κάθε πινελιά είναι ταυτόχρονα ύλη, φως και κίνηση. Αληθινή και αυθόρμητη, η κοπέλα στρέφεται χαμογελαστή προς τον θεατή, με μια αμεσότητα που αναβρύζει από την ίδια την ζωή.

Πορτραίτο ηλικιωμένης κυρίας, 1633Στο «Πορτραίτο ηλικιωμένης κυρίας», 1633, η σύνθεση των χρωμάτων είναι πιο σαφής. Οι δύο τόνοι του φόντου και του φορέματος, δίνει την αίσθηση ότι προβάλλουν τα χέρια και το κεφάλι με μια επιβλητική ζωντάνια. Πάνω από τον κύκλο του κολάρου, το κεφάλι, κλεισμένο στη σφαιρική καλύπτρα, είναι ένα υπόδειγμα στυλ. Η ηλικιωμένη κυρία, που η τόσο ζωντανή φυσιογνωμία της προκαλεί τη συμπάθεια, φαίνεται να αρχίζει ένα χαρούμενο διάλογο με τους απογόνους και μας επιτρέπει να κατανοήσουμε την εκφραστική του Χαλς.

Ο Pieter van den Broecke, 1633Το πορτραίτο του «Ο Pieter van den Broecke», 1633, μοιάζει σχεδόν με φωτογραφία. Ένας γνήσιος έμπορος, τυχοδιώκτης, του 17ου αιώνα. Δίνει την εντύπωση, πως ο ζωγράφος έπιασε μια χαρακτηριστική στιγμή του μοντέλου και την αποτύπωσε, για πάντα στον μουσαμά. Παρακολουθούμε το γρήγορο και επιδέξιο πινέλο του καλλιτέχνη, να δημιουργεί από το τίποτα, την εικόνα ανακατεμένων μαλλιών ή ένα τσαλακωμένο μανίκι, με μερικέ ανοιχτές ή σκούρες πινελιές. Εκείνο που στην αρχή μοιάζει πως έγινε κατά τύχη και πέτυχε, είναι ουσιαστικά αποτέλεσμα μιας προσεχτικά σχεδιασμένης εντύπωσης. Όπως και άλλοι ζωγράφοι του Μπαρόκ, έτσι και ο Χαλς, ήξερε να δημιουργεί την εντύπωση της ισορροπίας χωρίς φαινομενικά να ακολουθεί κανέναν κανόνα.

Προσωπογραφία του Νίκολας Χάσσελερ, 1630-1633Στην «Προσωπογραφία του Νίκολας Χάσσελερ», 1630-1633, ο εικονιζόμενος που ήταν δήμαρχος του Άμστερνταμ, πέθανε το 1635 σε ηλικία 43 ετών και το πορτραίτο αυτό ζωγραφίστηκε μεταξύ 1630 και 1635. Ένα ρωμαλέο στοιχείο στο πορτραίτο είναι η πλατιά κίνηση του χεριού και δένεται, περνώντας από τον μεγάλο δαντελένιο γιακά, με το δυνατό αυτό κεφάλι το ζωγραφισμένο σε τρία τέταρτα. Το πρόσωπο είναι από τα εντονότερα χαρακτηρισμένα ανάμεσα σε όλα τα πορτραίτα του καλλιτέχνη. Η έκφραση κάπως επίσημη, δίνει την εντύπωση ότι το πρόσωπο που εικονίζεται έχει επίγνωση της θέσεως του. είναι πιο «ποζάτη» από εκείνες που συναντάμε στις διάφορες ομαδικές προσωπογραφίες. Την επισημότητα ελαφρύνει ένα απροσδόκητα ανθρώπινο χαρακτηριστικό, τα βαθιά σκιασμένα μάτια.

Βιβλιογραφία:

- E.H. Gombrich, 1998, «Το χρονικό της Τέχνης», Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης
- Εγκυκλοπαίδεια έγχρωμη «ΔΟΜΗ», Όλες οι γνώσεις για όλους, Τόμος 15ος, 1975, Εκδόσεις «ΔΟΜΗ» Αθήναι
- Εγκυκλοπαίδεια έγχρωμη «ΔΟΜΗ», Όλες οι γνώσεις για όλους, Πινακοθήκη, 1975, Εκδόσεις «ΔΟΜΗ» Αθήναι
- Τα Μεγάλα Μουσεία του Κόσμου, (Εθνική Πινακοθήκη-Ουάσιγκτων), (Λούβρο-Παρίσι), (Βασιλικό Μουσείο-Άμστερνταμ), (Παλαιά Πινακοθήκη-Μόναχο), 1970, Εκδόσεις Φυτράκη-Αθήναι
- Ιστοσελίδα της Wikipedia