Από το 1762 έως το 1770 ο Τιέπολο, εργάστηκε έντονα. Στην Ισπανία ο βασιλιάς Κάρολος Γ' του ανέθεσε τη διακόσμηση του νέου βασιλικού ανακτόρου, που είχε κτίσει ο αρχιτέκτονας Σακκέττι σε σχέδια του Γιουβάρα. Στην Ισπανία, συνάντησε δυσκολίες, εξαιτίας της παρουσίας του Μενγκς, αποστόλου των καινούριων νεοκλασικών αντιλήψεων.


Μινέρβα διατηρεί Αχιλλέα από τη δολοφονία του Αγαμέμνονα

Ζωγράφοι ήταν και δύο από τους εννέα γιους του, ο Τζαντομένικο (Βενετία 1727-1804) και ο Λορέντσο (Βενετία 1736-Μαδρίτη 1776). Έργα του πρώτου αναφέρονται 27 «Χαρακτικά με ζωγραφικές ιδέες εμπνευσμένες από τη Φυγή στην Αίγυπτο», εκτός από τη διακόσμηση του ξενώνα της Επαύλεως Βαλμαράνα και των τοιχογραφιών της Επαύλεως Τζιανίγκο, που εκτελέστηκαν έπειτα από το ταξίδι της Ισπανίας το 1791-1793. Σε όλα του τα έργα παρουσιάζεται τελείως διαφορετικός από τον πατέρα του. Δεν είχε την έφεση προς το φανταστικό, αλλά ένα σατιρικό πνεύμα που εξετάζει προσεκτικά την πραγματικότητα. Αντικαθιστά τον μυθικό με τον αστικό κόσμο. Έργο του Λορέντσο, ζωγράφου με μικρότερη δύναμη, είναι μια προσωπογραφία γυναίκας με βεντάλια (1757).

Ο Χρόνος αποκαλύπτοντας την Αλήθεια, 1750Ανυπέρβλητος στον χειρισμό των επικών θεμάτων και του οραματικού μεγαλείου, ο Τιέπολο ζωγράφισε τα καλύτερα έργα του στις οροφές των ευρωπαϊκών ανακτόρων. «Ο Χρόνος αποκαλύπτοντας την Αλήθεια», το 1750, ο πιο μνημειώδεις πίνακας μας δίνει, σε ασυνήθιστο βαθμό, την πλευρά της μεγαλοφυΐας του. οι χαρακτήρες σε αυτό το κλασικό θέμα είναι ένας μυώδης, ηλιοψημένος γέρο Χρόνος, ροζιασμένος από την ηλικία και η συντρόφισσά του η Αλήθεια, μια περήφανη και επιβλητική νέα γυναίκα. Γαλήνια καθισμένη στα γόνατά του, η Αλήθεια υποβάλλεται στην τελετουργική απογύμνωσή της από τον Χρόνο. Τα γιγάντια φτερά του υποδηλώνουν μια ακατανίκητη δύναμη, το χαμηλωμένο κεφάλι του μιλά για αποφασιστικότητα. Στα πόδια του υπάρχουν τα εμβλήματα του Χρόνου, το άρμα, το δρέπανο που συμβολίζει το θάνατο, το παιδί που συμβολίζει την αναγέννηση. Ανάμεσα σε έναν καταρράχτη από πλούσια παραπετάσματα, είναι ένας παπαγάλος, σύμβολο της ματαιότητας της ανθρώπινης ζωής. Η Αλήθεια με το πρόσωπο και την κόμμωση βενετσιάνας καλλονής, δεσπόζει θριαμβευτικά στην σύνθεση, με το πόδι της ακουμπισμένο στη σφαίρα, ενώ το σύμβολό της, ο ήλιος, υψώνεται στον ουρανό. Ο πίνακας χαρακτηρίζεται από εκπληκτική πλαστική δύναμη, με το πλούσιο χρώμα του, το αριστοτεχνικό σχέδιο και τη λαμπρή πινελιά. Η πιο συναρπαστική πλευρά του πίνακα είναι η δύναμη της φαντασίας του Τιέπολο. Η ικανότητά του να προβάλλει με την πειστικότητα του πραγματικού, ότι δεν είναι παρά μόνο ένα διανοητικό όραμα.

Η Προσκύνηση των Μάγων, 1753Ο Τζιοβάνι Μπατίστα Τιέπολο έφτασε στο Βύρτσμπουργκ στις 12 Δεκεμβρίου 1750, μαζί με τους γιούς του Ντομένικο και Λορέντζο, ύστερα από πρόσκληση του Πρίγκιπα – Επισκόπου Καρόλου Φιλίππου φον Γκραϊφενκλάου, που ήθελε να διακοσμήσει με τοιχογραφίες μια αίθουσα των ανακτόρων του. οι νωπογραφίες δεν μπορούσαν να εκτελεστούν σε εποχή κακοκαιρίας και ο Βενετσιάνος καλλιτέχνης παρέτεινε την διαμονή του. αφού ετοίμασε έναν απίθανο αριθμό από σχέδια και σκίτσα για την τοιχογραφική διακόσμηση, με τη συνηθισμένη του ευσυνειδησία, αφιερώθηκε στη ζωγραφική του καβαλέτου, για εκκλησίες και ιδιώτες πελάτες. Η σημαντικότερη παραγγελία είναι «Η Προσκύνηση των Μάγων», το 1753. Μέσα από την αγάπη του Τιέπολο για το θεαματικό στοιχείο, το «Προσκύνημα» υψώνεται σε μια έξαρση της θεότητας πάνω από τις επίγειες δυνάμεις. Το εκπληκτικά φωτεινό χρώμα δημιουργεί εδώ μορφές στέρεες, που απλώνονται στο χώρο με εσωτερική αρχιτεκτονική. Ο Τιέπολο για πρώτη φορά εισάγει στο θεματολόγιό του χωριάτικους τύπους του Βορρά. Το χρώμα κρατιέται σε μια εξαιρετικά υψηλή κλίμακα ελαφρών τόνων. Κατόρθωμα δεξιοτεχνίας είναι η προσθήκη ενός ζεστού τόνου κρεμ πάνω στο πλούσιο μεταξωτό μανδύα του γονατισμένου μάγου. Στοιχείο συντονισμού είναι το δυνατό φως, που πλάθει σταθερά τις μορφές, όπως το επιβλητικό πρόσωπο της Παναγίας. Συνδέεται με την τρεμουλιαστή σκοτεινή γραμμή που χρησιμοποιείται για να υπογραμμίσει και με τις φωτεινές κηλίδες πάνω στις φορεσιές, στην πρασινάδα και στη νεκρή φύση.

Το Όραμα της Αγίας Άννας, 1759Το προσχέδιο «Το Όραμα της Αγίας Άννας», 1759, παριστάνει την Αγία Άννα και τον Ιωακείμ, δεξιά στο πρώτο πλάνο, να αφιερώνουν τη Μαρία, μέσα στα σύννεφα, στον Θεό Πατέρα, επάνω. Ο πίνακας προοριζόταν για την Αγία Τράπεζα ενός μοναστηριού. Επιβλητική στη σύλληψή της, η πομπώδης αυτή σύνθεση, είναι οργανωμένη σε ένα σύστημα από διαγώνιες τάσεις. Η μορφή του Ουρανίου Πατέρα επιστέφει και συμπληρώνει το σύστημα των κινήσεων. Στο προσχέδιο αυτό η μηχανική πλευρά της κατασκευής απαλύνεται από τη δροσερή πινελιά. Τα πρόσωπα που διαγράφονται με γοργή ακρίβεια, έχουν κάτι το χιουμοριστικό. Το πλάτος και η ελευθερία στο χρώμα προχωρούν πέρα από το επίσημο φως του Τιέπολο.

Απόλλων και Δάφνη, 1765-1766Ο πίνακας «Απόλλων και Δάφνη», το 1765-1766, είναι το ταίρι ενός άλλου με θέμα «Αφροδίτη και Ήφαιστος». Οι δύο πίνακες παρέμειναν έως το 1873 στη συλλογή Gsell, στη Βιέννη. Υπάρχει μια ακριβής αντιστοιχία στη δομή των δύο σκηνών. Και στις δύο κυριαρχεί η λοξή γραμμή που χωρίζει τα στοιχεία μιας συμμετρικής συνθέσεως. Στον πίνακα «Απόλλων και Δάφνη», η γραμμή ξεκινά από την άκρη της σκοτεινής μάζας του πεύκου, κατεβαίνει τη ρόδινη γυμνότητα της Δάφνης και συνεχίζεται στη φωτισμένη πλαγιά, που έρχεται σε αντίθεση με τον όγκο του δάσους. Στο πρώτο επίπεδο, σε ένα στέρεο σύμπλεγμα, η Δάφνη πέφτει ανάσκελα, ο Πηνειός έφτασε ακριβώς πάνω στην ώρα, για να βοηθήσει την κόρη του και ένας Έρωτας, ο αληθινός υπεύθυνος όλης αυτής της ιστορίας, προσπαθεί να κρυφτεί. Ο Τιέπολο είχε την ικανότητα να αιχμαλωτίζει το φως μέσα στα χρώματα. Να δίνει απλότητα στη δομή, αέρινη ανάπτυξη των μορφών μέσα στο χώρο και να προτιμά τα καθαρά και ωστόσο λουσμένα στο φως χρώματα. Χάρη στις σχετικά μικρές διαστάσεις του πίνακα, χάρη στην τεχνική της ελαιογραφίας, που είναι πιο ευλύγιστη από την νωπογραφία, ο Τιέπολο κατορθώνει να δώσει το έξοχο γυμνό της Δάφνης, διαποτισμένο με φως μέσα στη ζεστή ατμόσφαιρα του μεσημεριού. Ένα παραδεισιακό τοπίο πλαισιώνει τη νύμφη. Ένας πλατύς ουρανός όπου το επεισόδιο αυτό του απολλώνιου μύθου ξετυλίγεται ευτυχισμένα.

Βιβλιογραφία:

- E.H. Gombrich, 1998, «Το χρονικό της Τέχνης», Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης
- Εγκυκλοπαίδεια έγχρωμη «ΔΟΜΗ», Όλες οι γνώσεις για όλους, Τόμος 15ος, 1975, Εκδόσεις «ΔΟΜΗ» Αθήναι
- Εγκυκλοπαίδεια έγχρωμη «ΔΟΜΗ», Όλες οι γνώσεις για όλους, Πινακοθήκη, 1975, Εκδόσεις «ΔΟΜΗ» Αθήναι
- Τα Μεγάλα Μουσεία του Κόσμου, (Εθνική Πινακοθήκη-Ουάσιγκτων), (Μουσείο Καλών Τεχνών-Βοστώνη), (Βασιλικό Μουσείο-Άμστερνταμ), (Παλαιά Πινακοθήκη-Μόναχο), (Ουφίτσι-Φλωρεντία), 1970, Εκδόσεις Φυτράκη-Αθήναι
- Ιστοσελίδα της Wikipedia